In de loop van 2016 vonden de gemeenten Berlaar, Heist-op-den-Berg en Nijlen elkaar in de noodzaak om hun expertise rond onroerend erfgoed te bundelen. Zo wilden ze het draagvlak voor het lokale erfgoed versterken, een gemeenschappelijk erfgoedbeleid ontwikkelen en eigenaars van onroerend erfgoed beter ondersteunen.
Sinds 1 juni 2018 is Berg en Nete actief als onroerend erfgoeddienst voor de gemeenten Berlaar, Nijlen en Heist-op-den-Berg. IOED Berg en Nete is een intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst (IOED). De IOED Berg en Nete is een intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst. Ze ondersteunen de gemeenten Berlaar, Nijlen en Heist-op-den-Berg in hun onroerend erfgoedbeleid: bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed. Daarnaast is de IOED Berg en Nete ook het aanspreekpunt voor professionals en particulieren met vragen over het erfgoed van onze regio.
Voor de werkingskosten wordt de IOED Berg en Nete voor de periode van 2018-2020 gefinancierd door de Vlaamse overheid met een jaarlijkse subsidie van € 87.568,80. Deze subsidie wordt aangevuld met een toelage van in totaal € 19.854,20 vanuit de drie gemeenten (Nijlen, Berlaar & Heist-op-den- Berg). Hiervan draagt de gemeente Nijlen jaarlijks € 6.059,80 bij.
Met het oog op de verlenging van deze werkingssubsidies vanuit de Vlaamse overheid dient het meerjarenplan met begroting van de IOED Berg en Nete voor de periode 2021-2026 ingediend te zijn tegen 1 juli 2020 bij de Vlaamse overheid.
Dit beleidsplan met begroting moet eerst worden goedgekeurd door de gemeenteraden van de aangesloten besturen.
De drie gemeenten van de projectvereniging Berg en Nete werken samen in een intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst om zorg te dragen voor hun onroerend erfgoed. Met kennis van zaken en weloverwogen behouden, ontwikkelen en ontsluiten zij het onroerend erfgoed, dat deze drie gemeenten een eigen gezicht geeft. In dialoog met bewoners en belanghebbenden en in samenwerking met deskundige partners brengen zij dit erfgoed onder de aandacht, om er een groot draagvlak voor te creëren en het veilig te stellen voor de toekomst.
Vanuit een sterk besef dat er gelijkaardige lokale noden zijn rond alle aspecten van onroerend erfgoed en vanuit een sterke wil tot samenwerking zoeken de gemeenten Berlaar, Heist-op-den-Berg en Nijlen bovenlokale oplossingen in de vorm van de werking van een IOED. Gecoördineerde samenwerking creëert meer mogelijkheden voor een gedragen en onderbouwd beleid, dat een grote impact heeft op de ontwikkeling van onroerend erfgoed en de verankering ervan in de lokale gemeenschappen. Historische herkenbaarheid koppelen aan effectief gebruik, een ontwikkelingsgerichte benadering, staat daarbij centraal.
Met de inzet van een IOED ondervangen de drie gemeenten de nood aan expertise in het brede en complexe veld van onroerend erfgoed binnen de gemeenten of het gebrek aan doorstroming van kennis en ervaring tussen gemeentelijke diensten, tussen gemeenten en tussen gemeenten en andere actoren. Dit gebrek aan expertise ligt ten grondslag aan vele andere noden. De IOED is een deskundige dienst, die met onderbouwde adviezen de gemeenten ondersteunt in hun onroerenderfgoedbeleid en zo de kwaliteit ervan verhoogt. De IOED boort expertise van andere actoren aan - van inwoners en medewerkers van de gemeenten, van regionale en Vlaamse actoren - en stelt deze beschikbaar aan gemeenten en andere betrokkenen.
In de werking van de IOED zitten twee grote luiken: (i) advies, ondersteuning en overleg achter de schermen om de kwaliteit van het gemeentelijk onroerenderfgoedbeleid te verhogen; (ii) (inter)actieve publiekswerking om het draagvlak voor onroerend erfgoed te verhogen, de eigenheid van de gemeenten en de streek te versterken en te delen met inwoners en bezoekers. In beide luiken staat samenwerking centraal.
De voorbije jaren werd de IOED Berg en Nete betrokken bij de volgende projecten:
De IOED Berg en Nete heeft daarnaast in de 3 gemeenten ook een infosessie gehouden voor de eigenaars van woningen die op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed staan (ontwikkelingsmogelijkheden, subsidies, etc.) en hebben het project ‘Kijk naar mij, ik ben erfgoed’ georganiseerd om mensen bewust te maken van het erfgoed in het straatbeeld (overkoepelend voor de 3 aangesloten gemeenten).
Voor de nieuwe beleidsperiode werd het plan van aanpak vertaald in vier strategische doelstellingen. Daaronder staan haalbare en concrete operationele doelstellingen. Elke operationele doelstelling is geïllustreerd met mogelijke acties. De acties worden pas later definitief vastgelegd in een actieplan, dat de IOED opstelt in samenspraak met de structurele partners en het middenveld. De volgende strategische en operationele doelstellingen zijn opgenomen in het beleidsplan 2021-2026:
Strategische doelstelling 1: IOED Berg en Nete ondersteunt de gemeenten in de uitbouw van een integraal en geïntegreerd onroerenderfgoedbeleid
Strategische doelstelling 2: De IOED is de deskundige schakel tussen alle spelers op het onroerenderfgoedveld
Strategische doelstelling 3: De IOED betrekt bewoners en bezoekers bij het erfgoed van Berg en Nete
Strategische doelstelling 4: DE IOED is een herkenbare, betrouwbare en dynamische dienst
De IOED Berg en Nete heeft haar meerwaarde al bewezen voor o.a. lokale erfgoedprojecten en archeologische vondsten. In het nieuwe beleidsplan wordt tegemoet gekomen aan de noden van lokaal bestuur Nijlen op het vlak van onroerend erfgoed.
Zo kan in de nieuwe beleidsperiode 2021-2026 voor de gemeente Nijlen de nadruk liggen op het actualiseren van de bestaande vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed alsook ondersteuning, adviesverlening en publiekswerking rond de thema's agrarisch erfgoed, funerair erfgoed, houtig erfgoed, archeologisch erfgoed.
De gemeenteraad keurt het meerjarenplan met begroting van de IOED Berg en Nete voor de periode 2021-2026 goed.