2021_VVB_00012 - Toegevoegd agendapunt van raadslid Leo Verelst: Energiearmoede : voorstel aan de sociale leverancier Fluvius

Met de alsmaar stijgende energieprijzen komen steeds meer mensen in de problemen met het betalen van hun facturen voor elektriciteit en gas. 

We kunnen ons inbeelden dat ook in Nijlen heel wat mensen problemen hebben met hun energiefactuur. Daarom hebben we enkele vragen en voorstellen : 

De vragen zijn de volgende :       

• Hoeveel gezinnen in Nijlen hebben recht heeft op het sociaal tarief ? 
• Hoeveel gezinnen worden momenteel van energie voorzien via een contract bij de sociale leverancier Fluvius?  
• Zijn er in het kader van de stijgende energiearmoede en groeiende problematiek, bijkomende maatregelen die ons OCMW ter beschikking stelt van inwoners die problemen hebben met het betalen van hun energiefactuur ? 

 Het zullen alleszins niet weinig zijn die betalingsproblemen hebben en de groep dreigt alsmaar groter te worden.

Een groep die zeker aandacht verdient is de groep mensen die net niet kunnen genieten van het sociaal tarief en betalingsmoeilijkheden hebben. Zij worden immers “gedropt” door hun private energieleverancier en moeten daarna bij de sociale leverancier Fluvius een hoge prijs betalen, ondanks hun relatief laag inkomen. Het tarief dat de sociale leverancier gebruikt is evenwel een ontradingstarief omdat de overheid wil dat mensen die gedropt zijn, zo snel mogelijk een andere leverancier zoeken op de private markt. Dit tarief is dan ook hoog in vergelijking met de prijzen van heel wat spelers op de private markt. De prijzen van de sociale leveranciers verschillen trouwens over heel Vlaanderen en België. We stellen vast dat Fluvius zeker niet de hoogste tarieven van de markt hanteert, maar niettemin zijn er nog een aantal goedkopere sociale leveranciers in Vlaanderen. In Brussel en Wallonië liggen de tarieven bovendien nog heel wat lager dan in Vlaanderen. 

Wie vandaag moet overstappen naar de private markt zal hier momenteel evenwel een bijzonder hoge prijs voor moeten betalen bij zowat eender welke private leverancier. 

Voorstel

Daarom stellen we voor dat de gemeenteraad aan Fluvius het voorstel doet om, minstens tijdens de periode van de huidige torenhoge tarieven op de privé-markt het tarief als sociale leverancier te verlagen, minstens tot het laagste tarief in Vlaanderen en liever nog tot het niveau van Wallonië en Brussel. Zo kunnen mensen die al financiële problemen hebben, langer bij de sociale leverancier blijven in afwachting van de daling van de prijzen op de private markt. Hen nu door het ontradingstarief de facto verplichten om naar de vrije markt te gaan zou voor velen immers de druppel teveel kunnen zijn op het vlak van hun al penibele financiële situatie. 

Antwoord door Lien Du Four, voorzitter BCSD / lid vast bureau 

Allereerst kan ik zeggen dat wij uw bezorgdheid zeker delen. We verwachten inderdaad dat er de komende periode meer mensen zullen zijn die moeilijkheden gaan hebben met hun maandelijkse voorschotfacturen te betalen wanneer die verhoogd worden of die zullen schrikken van de eindfactuur. Als OCMW zijn we dan ook uiteraard altijd bereikbaar voor deze mensen om hun hulpvraag samen te bekijken.

Voor alle duidelijkheid geef ik eerst graag even het verschil mee tussen een aantal begrippen:

• ‘beschermde klant’: wil zeggen dat deze afnemers recht hebben op de sociale maximumprijs bij elke leverancier. Er zijn verschillende categorieën van mensen die automatisch dit statuut van beschermde klant krijgen: zoals bv leefloners, inkomensvervangende tegemoetkoming, integratietegemoetkoming, zorgbudget voor ouderen, het vroegere ‘verhoogde kinderbijslag’, … Sinds februari 2021 werd dit tijdelijk uitgebreid met personen met een recht op verhoogde tegemoetkoming.

Als beschermde afnemer ook recht op o.a.

• Een gratis energiescan 
• Een kortingsbon voor koelkast of wasmachine 
• Verhoogde energiepremies 
• Huur- en isolatiepremie 
• Renteloze lening 

• ‘sociaal tarief’: deze beschermde klanten hebben dus recht op een sociaal tarief. Het sociaal tarief voor elektriciteit en/of aardgas is een verminderd tarief voor bepaalde categorieën personen of huishoudens. Deze prijs is gebaseerd op het laagste commerciële tarief in België voor wat betreft het product (E/G) verhoogd met het laagste distributienettarief in België belastingen en heffingen. Het is bij alle beschermde klanten in heel België identiek. Dit wil zeggen dat beschermde klanten altijd bij eender welke leverancier het goedkoopste tarief mogelijk zullen krijgen.

Een exact cijfer voor Nijlen heb ik niet. Maar in Vlaanderen hadden in totaal op 31 december 2020 7,86% van de afnemers voor elektriciteit en 7,72% van de afnemers voor aardgas het statuut van beschermde klant. Door de tijdelijke uitbreiding met personen met een recht op verhoogde tegemoetkoming, zal dit aantal rechthebbenden ongeveer verdubbeld zijn.

Wie er juist recht heeft (m.a.w. welke categorieën) en hoe het sociaal tarief berekend wordt, kan je uitgebreid hier lezen: https://www.creg.be/nl/consument/prijzen-en-tarieven/sociaal-tarief

• ‘Sociale Leverancier’: Wanneer een klant gedropt wordt door zijn commerciële leverancier (na herinneringsbrieven, ingebrekestelling en dan de opzegging lopend contract) en binnen de termijn van 60 dagen geen contract kan sluiten met een nieuwe commerciële leverancier komt deze afnemer bij de distributienetbeheerder terecht: Fluvius. Deze fungeert dan als sociale leverancier.

Cijfers Fluvius: aantal gezinnen bij de sociale leverancier op datum van 1/1/2021: 210

• Elektriciteit => 114 (41 beschermd – 73 Niet beschermd)
• Aardgas       => 96   (41 beschermd – 55 Niet beschermd)

• ‘Tarieven sociale leverancier’: Dit tarief wordt eveneens op basis van aanwijzingen van de CREG opgemaakt, maar verschilt wel per distributienetbeheerder, omdat naast de energieprijs er ook rekening wordt gehouden met de verschillen in distributienettarieven per DNB, deze zijn bij Fluvius Antwerpen inderdaad hoger.  Het tarief dat voor de zgn. niet-beschermde gedropte klanten wordt aangerekend is niet het laagste tarief vandaar dat er wordt gesproken van een zgn. ontradingstarief dat moet aanzetten/bijdragen dat deze klanten terug aangesloten raken bij een commerciële leverancier.  Het is niet zo dat Fluvius of een andere DNB zelf nog extra ontrading steekt door verhoging van de prijs. Conclusie Fluvius heeft dus ook voor de gedropte klanten een hoger tarief als gevolg van het verschil in DNB-tarief ten aanzien van de andere DNB’s in Vlaanderen met een lager tarief.

Voor exacte cijfers voor Nijlen verwijs ik graag door naar de monitor energiearmoede die jaarlijks wordt opgemaakt door de VREG (op basis van cijfers aangeleverd door de netbeheerders). Hier kan je dus voor de gemeente per jaar heel wat cijfers zien en vergelijken om ook evoluties te zien over de verschillende jaren, zoals bv totaal aantal aangesloten huishoudens op het net, aantal actieve budgetmeters, aantal nieuw geplaatste budgetmeters, aantal aanvragen minimum levering aardgas, aantal LAC dossiers, ….  https://www.statistiekvlaanderen.be/monitor-energiearmoede 

Wat betreft de concrete maatregelen die het OCMW aanbiedt zijn er verschillende mogelijkheden om gezinnen in een kwetsbare energiepositie te ondersteunen:

• Het energiefonds (dit zou mogelijks nog worden uitgebreid, maar werd nog niet officieel gecommuniceerd)

Vorig jaar kende het energiefonds een indexatie met terugwerkende kracht. Hierdoor is het jaarlijkse subsidiebedrag toegenomen.

• Covid- 19 subsidie – tot en met december 2021 kunnen gezinnen die financieel getroffen werden/worden door corona en daardoor o.a. (openstaande) energiefacturen hebben, worden ondersteund.
• Minimale levering aardgas: als OCMW Nijlen bieden wij jaarlijks tussen 1 november en 31 maart ondersteuning aan gezinnen die in energiearmoede dreigen te geraken via de actie ‘minimale levering aardgas’. Fluvius bezorgt een overzicht van alle gezinnen met een budgetmeter aardgas. Deze worden persoonlijk door ons OCMW gecontacteerd en geïnformeerd rond de minimale levering aardgas.

Meer informatie kan via volgende link worden teruggevonden https://www.vlaanderen.be/publicaties/minimale-levering-aardgas-november-2021-maart-2022

• Lokale adviescommissie gas- en elektriciteit (LAC Fluvius):

Via dit orgaan worden personen die achterstallige facturen aan nutsvoorzieningen hebben, door ons OCMW gecontacteerd. Dit zijn niet altijd mensen die al gekend zijn bij ons OCMW. Op die manier kan wel een traject met deze kwetsbare gezinnen gestart worden en eventueel financiële rugsteun, energiescan, lekdetectie,… geboden worden.

Uiteraard zijn alle Nijlense burgers die zich in een kwetsbare situatie bevinden/ dreigen te bevinden welkom bij ons team hulpverlening. Wij zullen dan mee kijken hoe we hen het best kunnen ondersteunen. Dit wordt en werd al zeer regelmatig via verschillende gemeentelijke communicatiekanalen onder de aandacht gebracht.

Omdat we naast deze maatregelen (soms een pleister op de wonde) ook willen bekijken hoe we gezinnen in energiearmoede meer structureel kunnen helpen, is er dus ook het project lopende vanuit het Kempens Woonplatform.

In de gemeenteraad van juni 2019 hebben we de aansluiting bij Kempens Woonplatform Zuidwest goedgekeurd met de bijhorende activiteiten die in het kader van deze subsidie opgenomen zouden worden in de periode 2020-2025. Eén van die verplichte activiteiten is het in kaart brengen van de woningmarkt.

Hiervoor heeft het college in de zitting van 12 mei 2020 beslist om de doelgroep 'gezinnen in energiearmoede' in kaart te brengen en hiervoor werd de volgende onderzoeksvraag geformuleerd:

Kan het lokaal bestuur zicht krijgen op het aantal gezinnen dat in energiearmoede moet leven en wonen in de gemeente, wat de oorzaak hiervan is, welke noden deze gezinnen hebben en op welke manier kan het lokaal bestuur een aantal concrete, haalbare oplossingen aanreiken (voor een gedeelte) van deze doelgroep?

Naast Nijlen hebben ook Rijkevorsel, Lille, Kasterlee, Herentals, Olen, Westerlo en Meerhout deze doelgroep gekozen. Concreet heeft een medewerker van het Kempens Woonplatform dit jaar voor ons uitgebreid dit onderzoek gevoerd. Hierover was vandaag nog een toelichting met alle betrokken gemeenten.

Hier zijn ook een aantal cijfers uit het rapport van de VREG besproken en geanalyseerd. In het algemeen zien we wel een stijgende evolutie in de cijfers t.o.v. 2015, maar weinig grote verschillen tussen 2019-2020. Op een aantal vlakken zijn er zelfs eerder dalingen, maar dit is mogelijks te wijten aan:

• Coronamaatregelen: Bv tijdelijk geen budgetmeters geplaatst, geen afsluitingen gedaan, …
• Eenmalige energievergoeding voor mensen met tijdelijke werkloosheid (min 1 dag)
• Gemiddelde gewogen prijs energie: vorig jaar vrij laag.
• minder dossiers op de LAC zijn ook te wijten aan een andere procedures, waarbij dossiers meer gebundeld komen op de LAC-zitting. 

We verwachten echter wel een groot verschil te zien in de cijfers van eind 2021, We zullen deze evoluties dus ook blijven opvolgen.

De volgende stappen:

• 2022: formuleren beleidsacties: dit wel op niveau van de gemeente zelf
• 2023-2025: uitvoeren geformuleerde beleidsacties en opvolgen van de effecten.

Dit willen we ook graag zoveel mogelijk gelijk laten lopen met de acties uit ons klimaatplan, omdat het energetisch renoveren van woningen ook daar een prioriteit is, zodat we daarin ook extra aandacht besteden aan deze kwetsbare doelgroep.

Omwille van het feit dat beschermde klanten al over het laagst mogelijke tarief beschikken en we de niet-beschermde klanten met problemen mogelijks ook al kunnen verder helpen met al de opgesomde maatregelen die we al nemen en waar we de komende maanden verder aan gaan bouwen, zijn we van mening dat het niet aangewezen is om de vraag aan Fluvius te stellen om hun tarieven te verlagen. 

Besluit

Voor raadslid Leo Verelst is het  standpunt van de meerderheid duidelijk en  dient er niet gestemd te worden over dit punt.