Op 3 februari 2023 bekrachtigde de Vlaamse Regering het decreet over de regiovorming en tot wijziging van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, hierna het Regiodecreet genoemd. Het ontwerpdecreet werd op 1 februari 2023 door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Het Regiodecreet zorgt voor de decretale verankering van de referentieregio’s en definieert het concept, het toepassingsgebied, de principes en de gevolgen van regiovorming. De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland
De gemeenten moeten hun samenwerkingsverbanden organiseren binnen de grenzen van hun referentieregio. Concreet betekent dit dat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) moeten passen binnen de grenzen van een referentieregio of ermee moeten samenvallen. Dit is geen absoluut gegeven omdat het decreet voorziet in een ‘pas toe of leg uit’-principe dat inhoudt dat er een gemotiveerde aanvraag tot tijdelijk uitstel of een definitieve afwijking van een aanpassing aan de grenzen van de referentieregio’s kan ingediend worden bij de Vlaamse Regering.
De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland. De gemeente Nijlen is sinds jaren lid van de dienstverlenende vereniging IOK. Het werkingsgebied van de dienstverlenende vereniging IOK situeert zich in de referentieregio Kempen.
Het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, inzonderheid TITEL 3. De intergemeentelijke samenwerking.
Artikel 7 van het Regiodecreet.
De gemeenteraad van Nijlen wenst formeel een verzoek te richten aan de Algemene Vergadering van IOK en dus aan alle vennoten van IOK om een afwijkingsaanvraag in te dienen bij de Vlaamse Regering conform artikel 7 van het Regiodecreet.
De gemeenteraad is, gelet op de performantie en de resultaten van IOK, van oordeel dat de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK noodzakelijk is om via intergemeentelijke samenwerking haar eigen doelstellingen te blijven realiseren. Als gevolg van de samenwerking binnen IOK in het bijzonder is de gemeenteraad van oordeel dat de kwaliteit van het gemeentelijke beleid en de dienstverlening aan de inwoners behouden kan blijven.
De beleidskeuze van de gemeente Nijlen om reeds meer dan 50 jaar structureel samen te werken binnen IOK en de vaststelling dat de gemeentelijke administratieve organisatie ondertussen structureel geënt is op de bestaande dienstverleningen vanuit IOK, leiden tot de conclusie dat deze samenwerking ook in de toekomst moet bestendigd worden.
Onder meer volgende principes en modaliteiten van de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK, maken deze samenwerking uniek en noodzakelijk om de maatschappelijke opdracht van de gemeente blijvend en voor onbepaalde duur op een professionele manier te waarborgen:
Vanuit de samenlezing van bovenstaande principes, wordt het verzoek aan de Algemene Vergadering van IOK als volgt verder geduid:
IOK werd in 1962 opgericht onder de vorm van een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Ingevolge de toepassing van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking, heeft IOK sinds 2003 de rechtsvorm van een dienstverlenende vereniging aangenomen.
Het Decreet Lokaal Bestuur biedt de mogelijkheid om een doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken in samenwerking met andere gemeenten (maar ook in samenwerking met andere lokale entiteiten zoals hulpverleningszones, politiezones en OCMW’s). De dienstverlenende vereniging vormt aldus het juridisch vehikel bij uitstek voor deze lokale entiteiten om ondersteunende diensten in onder te brengen met betrekking tot de hen toegewezen functionele beleidsdomeinen van gemeentelijk belang.
Als samenwerkingsverband tussen steden, gemeenten en andere lokale entiteiten ontplooit IOK in de Kempen een hele waaier aan activiteiten in opdracht van en ten voordele van de vennoten-deelnemers.
Zoals hierna wordt weergegeven, hebben de 29 gemeenten van het IOK-werkingsgebied de traditie ontwikkeld om intensief in te zetten op deze vorm van intergemeentelijke samenwerking, ook in vergelijking met andere dienstverlenende verenigingen in Vlaanderen.
Elke individuele gemeente heeft echter in essentie steeds de vrije keuze tussen 3 verschillende manieren om een maatschappelijke opdracht in het belang van haar inwoners administratief te organiseren. Ofwel organiseert de gemeente deze opdracht zelf vanuit de eigen administratie, ofwel doet de gemeente het samen met andere gemeenten in een samenwerkingsverband, ofwel organiseert de gemeente een uitbesteding op de private markt, met toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten.
Vastgesteld wordt dat de deelnemers van IOK vaak de keuze maken om de invulling van hun opdrachten (ook medebewindstaken vanuit Vlaanderen) samen met andere gemeenten te organiseren.
Deze keuze leidt, gelet op de historische gestage groei, tot het specifieke en uitgebreide maatschappelijke doel van IOK, de dienstverlening aan de deelnemers in het bijzonder.
De multidisciplinaire aanpak in de dienstverlening werkt ook versterkend voor de disciplines afzonderlijk. Samenwerking van experten in diverse beleidsdomeinen zorgt immers voor een aanzienlijke verhoging van het niveau van de dienstverlening.
Deze bewuste keuze om op een kostenefficiënte wijze schaalvoordelen te creëren door intergemeentelijke samenwerking heeft een rechtstreekse impact op de organisatie van de eigen gemeentelijke administratie. IOK vormt zo het administratieve verlengstuk van de deelnemers.
Sinds de jaren 60’ heeft de gemeente Nijlen (en/of haar deelgemeenten van vóór de fusie van 1976) samen met de andere gemeenten bindende afspraken gemaakt over de wijze waarop IOK wordt georganiseerd.
De gemeente Nijlen heeft haar eigen organisatiestructuur en governance al ruim 50 jaar gebaseerd op haar beleid om samen met de gemeenten binnen IOK gezamenlijk opdrachten en diensten te organiseren.
De activiteiten van IOK zijn in 2 luiken op te splitsen: het eerste luik betreft het voorzien van terreinen en infrastructuur in het kader van het industrieel en sociaal grondbeleid, het tweede luik betreft de dienstverlening in diverse beleidsdomeinen.
Het eerste luik van de activiteiten van IOK bestaat uit het realiseren van terreinen en gepaste infrastructuur in de context van projectontwikkeling.
Industrieel grondbeleid
Deze activiteit is historisch gegroeid. De streekontwikkelingsintercommunales die ontstonden vanaf 1960 werden voornamelijk opgericht met sociaaleconomische doelstellingen. In de expansiewet van 17-18 juli 1959 tot uitvoering van bijzondere maatregelen ter bestrijding van de economische en sociale moeilijkheden in sommige gewesten, werd het de gemeenten toegestaan om actief op te treden inzake industrialisering. Deze wet beoogde de regionale economische verschillen te minimaliseren zodat een uniform regionaal beleid kon ontstaan. Van oudsher behoorde het aanleggen en uitrusten van industrieterreinen dus tot de kernactiviteit van streekontwikkelingsintercommunales. Ook voor IOK vormt deze activiteit nog steeds een kernactiviteit, nu vanuit het Decreet Ruimtelijke Economie.
Sociaal grondbeleid
Daarnaast is IOK actief in sociaal grondbeleid (verkavelingen).
Reeds in het midden van de jaren ’60 startte IOK met de uitbouw van een sociaal grondbeleid door middel van de realisatie van sociale verkavelingen. Ondertussen konden ca. 15.000 gezinnen in eigen dorp op die manier een betaalbare bouwgrond verwerven.
In de deelgemeente Kessel heeft IOK een strategische grondvoorraad van 7.170 m² in functie van de ontwikkeling van het project ‘Pastoriepark’. Dit project evolueerde van een opdracht tot realisatie van een klassieke verkaveling tot een duurzaam en beeldbepalend project in de kern van Kessel.
Ook in het hart van Bevel heeft IOK nog een strategisch perceel in voorraad (380 m²). Ook deze strategische grondvoorraad kan ingezet worden in functie van de visie op de kernontwikkeling van Bevel.
Los van deze particuliere locaties, illustreren deze projecten vooral de samenwerking op lange termijn tussen het gemeentebestuur en de intercommunale IOK. IOK heeft het vermogen om gronden aan te kopen, gedurende lange tijd in portefeuille te houden en mee te denken met de evoluerende zienswijze van het bestuur.
Vooral de multidisciplinariteit van het IOK-team is hierbij van belang. IOK staat in voor de grondverwerving, een planologisch team maakt kwalitatieve ontwerpen en een technisch studiebureau werkt de plannen verder uit of beoordeelt de plannen van derden. Ook de inzet van de juridische dienst is cruciaal.
Het tweede luik van de activiteiten van IOK omvat de dienstverlening aan haar leden. IOK heeft sinds haar oprichting een variëteit aan diensten ontwikkeld die haar toelaten om zo goed mogelijk aan de vraag van haar vennoten-deelnemers tegemoet te komen en de vennoten-deelnemers op de best mogelijke manier te ondersteunen in hun beleid.
Specifieke context van dienstverlening – Gezamenlijk aangeworven personeel
De personeelsleden van deze diensten worden door IOK aangeworven in opdracht van de steden, de gemeenten of de lokale entiteiten (deelnemers). Voor al deze diensten geldt als uitgangspunt dat de deelnemers gezamenlijk personeel aanwerven in de schoot van hun eigen intercommunale of dienstverlenende vereniging IOK, die als in house orgaan fungeert voor de deelnemers. Hierbij wordt één van de primaire doelstellingen van intergemeentelijke samenwerking nagestreefd, met name synergiewinsten door het samen aanwerven van gespecialiseerd personeel. De kosten verbonden aan het beheer van deze personeelsleden worden kostendekkend verdeeld onder de aangesloten deelnemers. Op die manier worden gespecialiseerde diensten opgericht en kunnen uitgaven van dezelfde aard door de deelnemers gemeenschappelijk worden gemaakt.
Dit betekent dat niet elke gemeente of stad of andere deelnemer voor deze opdrachten personeelsleden moet aanwerven. Deze praktijk kadert in het behoorlijk bestuur in het algemeen en het nuttig aanwenden van overheidsmiddelen in het bijzonder. Enkel via deze bestuurlijke organisatie door lokale overheden kan een optimale schaal van samenwerking en inzet van gespecialiseerd personeel worden bereikt.
Deze specifieke context van een gezamenlijke aanwerving binnen IOK houdt in dat de organisatie van de administraties van de deelnemende gemeenten wordt gebaseerd op deze in house-uitbouw van dienstverlening. Het merendeel van de diensten wordt ook kostendekkend vergoed op basis van vooraf bepaalde parameters, zoals inwonersaantal, oppervlakte, aantal personeelsleden van de deelnemende besturen. Deze specifieke kostenverrekening is het gevolg van de notie van ‘Gezamenlijke aangeworven personeel’, anders dan een louter projectmatige benadering.
Dit reflecteert zich dan ook in het feit dat het personeel van IOK de belangrijkste productiefactor vormt voor IOK. Het merendeel van de opdrachten, die door de deelnemers worden toevertrouwd aan IOK, zijn immers taken waarvoor individuele deelnemers te weinig draagkracht hebben. De kostenbesparing via kostendeling is hierbij evident omdat dan niet alle deelnemers moeten beschikken over specialisten in alle beleidsdomeinen.
Door deze samenwerking kunnen de 29 gemeenten (en andere deelnemers) technische en juridische specialisten samen aanwerven zodat een multidisciplinair team kan worden samengesteld, waarin alle disciplines ter ondersteuning van de lokale beleidsdomeinen kunnen worden ingevuld. Op het niveau van één gemeente of zelfs grotere stad is dit in het werkingsgebied niet mogelijk.
Bij deze interdisciplinaire aanpak hebben de disciplines elkaar nodig om een probleem op te lossen. De wederzijdse beïnvloeding bepaalt de inhoud. De inzichten die hierdoor ontstaan, overstijgen de grenzen van het eigen vak, wat door de gemeente als een bijzondere meerwaarde wordt ervaren in de specifieke dienstverlening vanuit IOK
Ook kunnen op deze manier een aantal decretale verplichtingen in het kader van medebewind gezamenlijk worden uitgevoerd. In deze gevallen handelt IOK veelal als emanatie van de gemeenten (of andere deelnemers) en als overheid en stelt ze ook bestuurlijke handelingen in het kader van haar decretale bevoegdheden. Voorbeelden hiervan zijn de opmaak van processen-verbaal, aanmaningen, bevelen en bestuursmaatregelen in het kader van omgevingshandhaving, het versturen van vaststellingen en besluitvorming rond leegstand, het beoordelen van beroepsschriften en de opmaak van het leegstandregister en het opmaken van conformiteitsattesten inzake woningkwaliteit.
De dienstverlening aan de aangesloten vennoten-deelnemers van IOK behelst de hierna besproken gemeentelijke en lokale beleidsdomeinen, vaak in het kader van het medebewind van de Vlaamse decreetgever.
Hieronder wordt een overzicht gegeven van al de verschillende dienstverleningen die door IOK worden aangeboden aan haar deelnemers.
De al dan niet participatie aan deze dienstverleningen wordt door elke gemeente individueel ingevuld met de nodige flexibiliteit zodat de dienstverlening op een optimale manier en als verlengstuk kan aansluiten bij de eigen organisatie. Gemeenten kunnen jaarlijks, naar aanleiding van de goedkeuring van de werkingskosten in de begroting, beslissen tot stoppen of tot starten met een onderdeel van het uitgebreide dienstenaanbod van IOK.
Bij de beschrijving van de verschillende onderdelen van de dienstverlening worden een aantal voor de gemeente Nijlen specifieke aandachtspunten en verwezenlijkingen vermeld.
Dienstverlening in verschillende beleidsdomeinen
Deze dienstverlening werd in 2010 aangeboden aan de gemeenten op het vlak van grondverwerving, gelet op de krappe en vaak afnemende capaciteit bij de afdeling vastgoedtransacties (Vlaamse opvolger van de vroegere federale aankoopcomités). Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis.
Het betreft grondverwerving in functie van de realisatie van fietspaden, rooilijnen, rioleringen, recyclageparken, parkings, sport- en recreatieterreinen… De meeste verwervingen worden volledig in der minne gerealiseerd. Dit gebeurt in nauw overleg met het bestuur en de administratieve diensten van de betrokken gemeenten.
Tijdens deze legislatuur werd door IOK in de gemeente Nijlen bemiddeld bij volgende specifieke gemeentelijke projecten:
- Fietspad Broechemsesteenweg
- Fietspad Herenthoutsesteenweg
Deze dienst werd opgericht om de gemeenten bij te staan bij de in de Vlaamse regelgeving opgenomen verplichtingen inzake structuurplanning, het maken van uitvoeringsplannen en de daarmee samenhangende (plan)opdrachten. Deze dienst staat de gemeenten ook bij in de gemeentelijke taken inzake mobiliteitsplanning en -studie.
De IOK plangroep wordt op vraag van de deelnemers samengesteld uit een multidisciplinair team van hooggekwalificeerde medewerkers. Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis.
- Multidisciplinair planningsteam met interdisciplinaire ondersteuning
In de sector van de ruimtelijke ordening biedt IOK een divers gamma van diensten aan. Deze dienstverlening gebeurt door IOK plangroep. IOK beschikt over een deskundig ruimtelijk planningsteam waarin ervaring en een zeer brede multidisciplinariteit belangrijke troeven zijn.
IOK plangroep is opgebouwd rond een centraal team van ruimtelijke planners en ontwerpers in nauwe wisselwerking met diverse IOK-diensten. Met een brede multidisciplinariteit binnen het planningsteam enerzijds en de interdisciplinaire ondersteuning vanuit andere IOK-diensten anderzijds, beschikt de plangroep over belangrijke troeven voor een integrale aanpak.
Een integrale aanpak is niet alleen wenselijk om ruimtelijke kwaliteit te bereiken, maar wordt vandaag steeds meer juridisch en beleidsmatig verankerd (watertoets, passende beoordeling, planMER(screening), duurzaam beleid, klimaattoets…). De integrale aanpak is essentieel, gelet op de sterke verweving van ruimtelijke, infrastructurele, procedurele en financiële aspecten.
Ook de juridische ‘reflex’ wordt beschouwd als een belangrijke meerwaarde. Het garandeert enerzijds dat voorschriften getoetst worden op hun wettelijke steekvastheid en draagt anderzijds bij tot een efficiënte benutting van het juridische instrumentarium om wensbeelden te realiseren.
- Beleidsplannen
IOK plangroep was auteur van de vele gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen. De gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen lopen op het einde van hun planhorizont. Een aantal gemeenten werkte in samenwerking met de IOK plangroep aan een beperkte herziening van het bestaande GRS voor dringende zaken. Intussen werd op Vlaams niveau het regelgevend kader voor de opmaak van ‘Beleidsplannen ruimte’ in de steigers gezet. IOK plangroep begeleidt de gemeenten bij het opmaken van een ‘Beleidsplan ruimte’.
- Mix van instrumenten
Inzake externe dienstverlening werd in 2015 de overstap gemaakt van ‘marktspeler’ naar in house-dienstverlening. Deze overstap vertaalde zich in een verschuiving van de aard en de aanpak van opdrachten door een directere relatie met het lokale bestuur (d.w.z. ondersteuning vanaf de probleemstelling in plaats van vanuit een vooraf gedefinieerde opdracht). Op die manier is ook een sterkere dynamiek gegroeid in de ondersteuning waarbij sneller ingespeeld wordt op probleemstellingen of opportuniteiten.
Waar aanvankelijk vooral RUP’s (en verordeningen) werden ingezet als ruimtelijk beleidsinstrument zien we de jongste jaren een bredere mix van ruimtelijke instrumenten. Deze trend zet zich door. Daarbij hebben ook de instrumenten gebaseerd op het principe van beleidsmatig gewenste ontwikkeling (zoals beleidsvisie wonen,...) nog steeds een rol.
In Nijlen werd deze legislatuur concreet gewerkt aan:
Een specifieke vorm van ondersteuning die werd opgestart in de loop van 2017 is projectregie gebiedsontwikkeling. Deze dienstverlening gaat een stuk verder dan de IOK-begeleiding van een gemeente in een planologische traject: het behelst ook het vervolgtraject om tot effectieve realisaties te komen, zoals het uitwerken van businesscases, marktverkenning, zoeken van potentiële investeerders, organisatie PPS… Kenmerkend is de geïntegreerde inzet vanuit verschillende diensten naast IOK plangroep: technische dienst, grondverwerving en bemiddeling, patrimonium, juridische dienst…
- Omgevingsvergunningen – 1ste lijnsondersteuning
Een bijzonder onderdeel binnen de in house-dienstverlening is de eerstelijnsondersteuning van gemeenten, in de eerste plaats gericht op de ondersteuning van de stedenbouwkundige dienst. Op vraag van een gemeente ontleent het team een expert om op tijdelijke basis en in situ ondersteuning te bieden binnen de gemeentelijke stedenbouwkundige dienst (bijvoorbeeld bij acute werklast als gevolg van afwezigheid gemeentelijke ambtenaar).
Sinds 2018 is deze vorm van dienstverlening geheroriënteerd van een eerder ‘structurele aanpak’ in een beperkt aantal gemeenten naar een meer ‘acute aanpak’. Hierdoor kon beter worden ingespeeld op acute noden bij meerdere gemeentebesturen met minder langlopende contracten.
In 2022 werd op uitdrukkelijke vraag van de gemeenten opnieuw een ‘structureel’ aanbod geformuleerd.
- Planologische ondersteuning – pakketopdracht
Een nieuw gegeven zijn de ‘pakket’-opdrachten waarbij gemeenten een pakket uren op jaarbasis voorzien om naast eerstelijns planologische ondersteuning ad hoc kleine (en grotere) planningsopdrachten te kunnen uitvoeren.
- Atelier Ruimte Kempen
In 2020 werd de inhoudelijke uitwerking van het project ‘Atelier Ruimte Kempen’ opgestart.
Naast het bestaande aanbod van IOK plangroep van ‘planologische opdrachten op maat’ aan de gemeenten, wordt er nu ook een generiek of overkoepelend aanbod uitgewerkt voor de gemeenten samen. Hierbij worden er via een digitaal platform o.a. inspirerende modeldocumenten aangereikt die de gemeenten kunnen hanteren en eenvoudig op maat vertalen, om een kwalitatieve woonomgeving te bekomen. Er wordt tevens een digitale Ruimte Kempenkaart met een weergave van kwalitatieve projecten binnen de Kempen bijgehouden.
De inhoudelijke uitwerking van dit generieke aanbod is het resultaat van een samenwerking met interne en externe experten, gespecialiseerd in specifieke ruimtelijke thema’s. Aansluitend hierbij werden er de eerste stappen genomen om een Netwerk Ruimte Kempen op te starten in functie van een samenwerking met partners en experten, werkzaam binnen de Kempen en gericht op specifieke ruimtelijke thema’s.
Het Atelier Ruimte Kempen betreft een uniek en dynamisch project dat de komende jaren verder loopt en waarvan de inhoud en het aanbod jaarlijks geactualiseerd worden, cf. nieuwe ruimtelijke vraagstukken en trends.
- IKRO – Intergemeentelijke Kwaliteitskamer Ruimtelijke Ordening
In 2014 werd – op vraag van enkele gemeentebesturen en na interessepeiling bij alle aangesloten gemeenten – een intergemeentelijke kwaliteitskamer ruimtelijke ordening opgericht.
De Kempense kwaliteitskamer is een adviescommissie voor ruimtelijke projecten binnen het IOK-werkingsgebied. De Kwaliteitskamer bestaat uit interne en 3 externe experten op het vlak van architectuur, landschapsarchitectuur, duurzaamheid en ruimtelijke planning.
De kwaliteitskamer biedt een onafhankelijke en deskundige ondersteuning bij de beoordeling van projectaanvragen in het streven naar een goede ruimtelijke kwaliteit. Aan de hand van een aantal criteria worden suggesties gegeven aan kleinere en grotere projecten met als doel een efficiënter ontwerpproces en een hogere ontwerpkwaliteit.
- Mobiliteitscel
In 2021 werd vanuit een steeds groeiende vraag bij de lokale besturen een mobiliteitscel opgericht. De cel bestaat op dit moment uit een aantal mobiliteitsexperts, ingebed in een multidisciplinair team van planners en ontwerpers en ondersteund door de technische dienst. De cel ondersteunt de lokale besturen rond specifieke thema’s zoals autodelen, hoppin, laadpalenkaarten,…maar ook met specifieke ondersteuning op maat. Met een steeds groeiende portfolio rond actuele mobiliteitsvraagstukken, is de cel in volle expansie.
Deze dienst staat op vraag van de deelnemers in voor het ontwerpen, de veiligheidscoördinatie en het opvolgen van werken. Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis.
IOK Technische dienst beschikt over een multidisciplinair team van deskundigen. Deze groep bestaat uit ingenieurs, architecten, landmeters, topografen, bouwkundig tekenaars, werftoezichters, veiligheidscoördinatoren en een landschapsarchitect. De toezichters, architecten en ingenieurs hebben allen een jarenlange ervaring met betrekking tot het ontwerp en de uitvoering van diverse werken. Verder vullen zij elkaar perfect aan wat betreft hun kennis en vaardigheden en worden ze voldoende ondersteund door een uitgebreide, deskundige en goed uitgeruste administratie.
De technische dienst steunt tevens op de kennis van de andere diensten van IOK, o.a. IOK plangroep, juridische dienst, milieudienst en veiligheidsdienst (GiD PBW). Zodoende kan een grondige kennis van lokale, regionale en nationale wetgeving en reglementering verzekerd worden. Elk van deze diensten kan de problemen en mogelijkheden m.b.t. realisatie ervan benaderen vanuit haar specifieke invalshoek. Deze gegarandeerde interne samenwerking, die in formele en spontane overlegstructuren werd vastgelegd, kan de inhoudelijke kwaliteit alleen maar ten goede komen.
IOK Technische dienst ontwerpt projecten werkt ze uit en volgt ze op tot na de realisatie. Deze opdrachten omvatten diverse infrastructuurwerken zoals het onderhoud van bestaande wegen, nieuwe wegenis- en rioleringswerken, voet- en fietspaden, parkings, recyclageparken, enz. De opmaak van gemeentelijke onteigeningsplannen, opmetingsplannen, rooilijnplannen en allerhande indelingsplannen behoort ook reeds jaren tot de opdracht van de technische dienst.
De gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk geeft op een kostendelende manier invulling aan de wettelijke verplichtingen opgenomen in de federale wetgeving inzake preventie en bescherming op het werk.
Zowel gemeente als OCMW zijn aangesloten bij de Gemeenschappelijke interne dienst Preventie en Bescherming op het Werk (GiD PBW).
In toepassing van de wet op het welzijn opereert de Gemeenschappelijke interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (GiD PBW) voor elk van de aangesloten besturen als de interne preventieadviseur.
In samenwerking met de externe preventiediensten waarbij de besturen respectievelijk zijn aangesloten, staat deze elk bestuur bij in zijn opdracht als werkgever om het welzijn van zijn werknemers te behartigen. De taken en opdrachten zijn reglementair bepaald en behelzen volgende werkterreinen:
Aan de externe preventiedienst worden volgende opdrachten toevertrouwd:
Deze taakverdeling is vastgelegd in een bij wetgeving voorzien identificatiedocument. Binnen een algemene beleidsvisie wordt een welzijnszorgsysteem uitgewerkt.
Hierin krijgen de respectieve actoren een actieve rol toebedeeld:
Het bestuur zet de bakens uit en legt doelstellingen, taken, verantwoordelijkheden en middelen vast in een globaal preventieplan met de duurtijd van een legislatuur (2020-2025). Jaarlijks wordt de uitvoering ervan geconcretiseerd en geactualiseerd door middel van een actieplan.
De hiërarchie zorgt voor de realisatie en waakt erover dat het plan doelmatig is, aangepast aan de eigen noden en specifieke risico’s.
Het overlegcomité volgt het proces mee op en draagt er constructief toe bij.
De preventieadviseur initieert en begeleidt het gehele proces en staat alle actoren adviserend en ondersteunend bij.
De toelating tot de oprichting van deze gemeenschappelijke interne dienst werd verkregen door het Koninklijk Besluit van vergunning nr. HUA/2332/N/163F/D d.d. 15 december 2004. (Eerste KB waarbij onze dienst vergund werd, dateert van 6 augustus 1990. (Nr. S.10.479))
Naar aanleiding van lopende aanvragen tot formele uitbreiding en aanpassing van de bestaande vergunning werd een aangepast Koninklijk Besluit van vergunning met nr. HUA/32996/S/GDSC535 d.d. 14 juni 2022 verkregen. Dit besluit bepaalt tevens de omvang en werking van de dienst.
De GiD PBW van IOK bestrijkt 74 besturen en bestaat uit 1 diensthoofd preventieadviseur niveau 1, 1 stafmedewerker preventieadviseur niveau 1, 9 preventieadviseurs niveau 2 en een administratieve kracht, een omvangrijke dienst dus.
De kracht van de IOK-werking schuilt erin dat de individueel aan het bestuur toegewezen preventieadviseur aanwezig is bij het betrokken bestuur. Met andere woorden, het bestuur heeft een duidelijk aanspreekpunt. Tegelijkertijd geeft de grote omvang van de dienst ook de ruimte om preventieadviseurs zich thematisch te laten specialiseren. Dit is eveneens een belangrijk voordeel om de continuïteit van de dienstverlening te kunnen waarborgen.
Het bijgevoegd dossieroverzicht voor de gemeente Nijlen maakt de impact op en het belang voor de gemeente manifest duidelijk.
De gemeenschappelijke cel veiligheid speelterreinen geeft op een kostendelende manier invulling aan de wettelijke verplichtingen opgenomen in de Koninklijke Besluiten van 28 maart 2001 betreffende de uitbating van speelterreinen en de veiligheid van speeltoestellen.
De aangesloten besturen worden met volgend takenpakket door deze dienst ondersteund:
In Nijlen worden jaarlijks 299 eenheden gecontroleerd.
Deze dienst werd in 1992 opgericht naar aanleiding van de inwerkingtreding van het Vlaams reglement op de milieuvergunning (VLAREM) waarbij aan de gemeenten bijkomende verplichtingen werden opgelegd rond besluitvorming en adviesverlening.
Hierdoor ontstond in hoofde van de gemeenten de noodzaak om een kostendelende multidisciplinaire cel op te richten om hen bij te staan in hun overheidstaak rond vergunningverlening en advies.
Ondertussen werd het takenpakket van deze dienst uitgebreid met opdrachten binnen de taakstelling van de gemeenten, meestal in het kader van het medebewind opgelegd door hogere overheden, zoals bv. ruimtelijke ordening en ruimtelijke planning. Daarnaast voorziet deze dienst op een kostendelende manier en als verlengstuk van de eigen administratie, adviezen in het kader van administratief recht, gemeenterecht in het bijzonder, steeds gericht op en noodzakelijk voor de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeenten en bij uitbreiding de andere deelnemers.
De sterk groeiende dienst werd ondertussen onderverdeeld in 2 clusters: een cluster omgeving en een cluster overheidscontracten.
De gemeente Nijlen maakt al jarenlang veel gebruik van deze dienstverlening.
De samenwerking binnen de juridische dienst en de dienstverlening die hieruit is gegroeid, is illustratief voor de gewenste blijvende samenwerking binnen IOK. Dit wordt in een later onderdeel van dit document omstandig geduid.
Deze dienst geeft op een kostendelende manier invulling aan de decretale verplichtingen van de gemeenten in het kader van het milieuhandhavingsdecreet en het milieuhandhavingsbesluit.
De in 2012 opgerichte interlokale vereniging milieuhandhaving Kempen (2012) met deelname van gemeenten en politiezones werd ondertussen opgenomen in het dienstverleningspakket van IOK. De gemeente Nijlen was stichtend lid van deze interlokale vereniging en de intergemeentelijke milieutoezichthouders van IOK zijn nu actief in uitvoering van het mileuhandhavingsdecreet.
Deze dienst geeft op een kostendelende manier invulling aan de decretale verplichtingen en bevoegdheden van de gemeenten in het kader van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en de uitvoeringsbesluiten.
De gemeente Nijlen paricipeert actief aan deze dienstverlening en de intergemeentelijke verbalisanten en stedenbouwkundige inspecteurs zijn aangesteld door het college van burgemeester en schepenen om hun bijzondere bevoegdheden uit te oefenen;
Deze dienst voorziet op een kostendelende manier in beroepsopleiding voor politiediensten en geeft zo invulling aan de wettelijke verplichtingen inzake schietopleiding voor politionele overheden. Politiezones zijn de afnemers van diensten.
Deze dienst heeft als specifieke opdracht de uitwerking op een kostendelende manier van het woonbeleid op lokaal vlak in uitvoering van de decretale verplichtingen van de Vlaamse Wooncode.
Kempens Woonplatform kan voor de periode an 1 januari 2020 tot en met 31 december 2025 rekenen op een Vlaamse tussenkomst op basis van de Vlaamse Codes Wonen en het ministerieel subsidiebesluit van intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid.
Voor deze subsidieperiode werd een verdere opdeling in 4 werkingsgebieden doorgevoerd, met name Kempens Woonplatform Noord, Kempens Woonplatform Zuidwest, Kempens Woonplatform Zuid Centraal en Kempens Woonplatform Zuidoost.
In 2021 werd er vanuit Kempens Woonplatform ondersteuning in het lokaal woonbeleid geboden aan 25 gemeenten. Het team van Kempens Woonplatform heeft zich de voorbije jaren verder verdiept in woongerelateerde thema’s en biedt zo een tweedelijnsondersteuning aan de huisvestingsambtenaren en/of ambtenaren van de bouwdienst in de eerste lijn van de deelnemende gemeenten. Deze gemeenten kunnen rekenen op een vast aanspreekpunt bij Kempens Woonplatform. Binnen het team is een sterke expertise uitgebouwd inzake woongerelateerde thema’s (woningkwaliteit, leegstand en verwaarlozing …) die ingezet kan worden in het lokaal woonbeleid van de aangesloten gemeenten. Regelgeving wordt nauwgezet opgevolgd en vertaald naar het lokaal woonbeleid (via infomomenten, modelreglementen …). Voor de effectieve uitvoering van bepaalde activiteiten van Kempens Woonplatform wordt ook nauw samengewerkt met de multidisciplinaire expertise die aanwezig is binnen IOK, meer in het bijzonder de juridische dienst, de plangroep of het duurzaamheidsteam.
De werking van het Kempens Woonplatform spitst zich toe op Vlaamse beleidsprioriteiten:
In uitvoering van bovenstaande acties komt het lokaal woonoverleg in Nijlen de voorbije jaren gemiddeld zo’n 3 tot 4 keer per jaar samen. Daarnaast werden nog interne besprekingen met het lokaal bestuur belegd in functie van concrete uitvoering van acties.
Nijlen maakt deel uit van de werking van Kempens Woonplatform Zuid Centraal.
De werking van het Kempens Woonplatform is uniek omdat het uitgaat van de kracht van gemeenten zelf bij de uitbouw van de eerstelijnsloketten. Kempens Woonplatform ondersteunt het gemeentelijk beleid en de gemeentelijke loketten vooral beleidsmatig in de 2de lijn (ondersteuning loketmedewerkers, ondersteuning intermediairen (wijkagenten, brandweer, maatschappelijk werkers, zorgverleners …) met betrekking tot de signaalfunctie inzake woningkwaliteit …). De beleidsmatige ondersteuning in de 2de lijn wordt tegelijk sterk ondersteund door de bij IOK zeer sterk uitgebouwde juridische dienst, meer in het bijzonder de cluster ‘omgeving’, de IOK plangroep en het duurzaamheidsteam. Daarnaast wordt ook voorzien in een aanbod aan infomomenten voor burgers (afhankelijk van het thema wordt hiervoor nauw samengewerkt met Energiehuis Kempen).
Kempense Woonplatform lag ook aan de basis van de gezamenlijke uitbouw van voorlopig 3 operationele pijlers:
Ook hier opnieuw is de ondersteuning van de juridische dienst cruciaal bij de behandeling van de concrete dossiers. De opgebouwde ervaring in deze operationele pijlers wordt aangewend om het lokaal woonbeleid verder bij te sturen (bv. aanpassing modelreglementen, bijsturing bepaalde procedures …), hetgeen wordt aangeboden in de 25 aangesloten gemeenten van Kempens Woonplatform. (zie infra)
Kempense Woonplatform lag ook aan de basis van de uitbouw van een project, waarbij de verwijdering van asbest wordt nagestreefd.
Meer en meer worden synergiën opgezocht met het Energiehuis Kempen, dit in functie van de beleidsmatig gewenste integratie tussen energie en wonen vanaf 2026. De bijkomende loketmedewerkers energie van IOK zullen mee gangmaker worden om de eerstelijnsdienstverlening van de gemeenten omtrent energie en wonen nog te versterken.
Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de opmaak en de opbouw van het leegstandsregister en het verwaarlozingsregister in uitvoering van de decretale verplichtingen in het Decreet grond- en pandenbeleid en het Heffingsdecreet.
Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de uitvoering van conformiteitsonderzoeken en voor controle in het kader van het woonbeleid en de opmaak van conformiteitsattesten in uitvoering van de decretale verplichtingen van de Vlaamse Codex Wonen.
Op 1 september 2016 werd de intergemeentelijke dienstverlening conformiteitsattesten opgestart, waarbij de door de burgemeester aangestelde woningonderzoekers de nodige conformiteitsonderzoeken kunnen uitvoeren. Hierbij wordt steeds gewerkt op vraag van de aangesloten gemeenten, die vragen krijgen van huurders, wijkagenten, maatschappelijk werkers … om een woningonderzoek uit te voeren.
De gemeente Nijlen maakt gebruik van de dienstverlening ‘Conformiteitsonderzoeken’.
In Nijlen werden in 2022 al 28 conformiteitsonderzoeken uitgevoerd.
Bij deze werking is de wisselwerking tussen gemeente, woningonderzoeker en Kempens Woonplatform in complexe (soms langlopende) dossiers zeer belangrijk. De dienstverlening is gebaat met continuïteit: de voorkennis van eerdere onderzoeken is belangrijk bij hercontroles.
Daarnaast staat deze dienst op een kostendelende manier in voor de opmaak van verplichte conformiteitsattesten indien een gemeente hiervoor kiest op basis van een verordening in uitvoering van de Vlaamse Codex Wonen.
De gemeente Nijlen start vanaf 2023 met het gefaseerd invoeren van het verplicht conformiteitsattest.
In het kader van het verplicht conformiteitsattest wordt nu van het Kempens Woonplatform ook 2de lijnsondersteuning geboden, een methodiek tot opvolging aangereikt, een ondersteuning die uniek is.
Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de lokale verplichtingen tot coördinatie van een geografisch informatiesysteem voor het uitvoeren van verschillende beheerstaken inzake geografische informatie welke noodzakelijk is voor diverse gemeentelijke verplichtingen en die ook rechtstreeks verband houden met de overige taken van IOK ter invulling van decretale verplichtingen.
In het verlengde hiervan organiseert IOK een aantal keer per jaar een intergemeentelijk GIS-overleg, waarvan de agenda telkens wordt bepaald op maat van de noden van de talrijk deelnemende GIS-verantwoordelijken; Nijlen neemt hier actief aan deel.
Het GIS-team legt vandaag mee de basis voor de toekomstig zeer strategische werf ‘Slimme Regio Kempen’. Kennisdeling en inspiratie met betrekking tot digitale dienstverlening en datagedreven beleid staan hier aan de agenda. IOK vervult hier een intermediaire pioniersrol ten aanzien van de gemeenten en Vlaanderen Digitaal en speelt in op diverse calls zoals City of Things, Gemeente zonder gemeentehuis. De verdere strategievorming zal mee door de algemeen directeurs worden vorm gegeven. Het voorzitterschap van de huidige werkgroep wordt waargenomen door de burgemeester van Nijlen.
Deze dienst staat als ‘opdrachtencentrale’ in voor groepsaankopen in functie van synergiewinsten en begeleiding van het lokale aankoopbeleid. Ook hier wordt een samenwerking nagestreefd op basis van kostenverdeling.
De gemeente Nijlen participeert actief aan deze intergemeentelijke aankoopdienst.
Deze dienst voorziet op een kostendelende manier in de uitvoering van de verplichtingen van de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming waarbij aandacht gaat naar de adviserende, stimulerende, documenterende en controlerende opdracht rond informatieveiligheid voor de deelnemers.
IOK biedt in dit kader ondersteuning aan de aangesloten besturen bij het ontwikkelen en implementeren van een beleid inzake informatieveiligheid. Zo wordt er bv. op maat van het bestuur een veiligheidsplan opgemaakt. Bij de uitvoering van een dergelijk plan wordt het bestuur geadviseerd, gecontroleerd en begeleid zodat de beveiliging van de privacygevoelige gegevens maximaal is gegarandeerd.
Deze dienstverlening staat op een kostendelende manier in voor het uitvoeren van verschillende technische lokale verplichtingen inzake het verzamelen, beheren en bijhouden van geografische informatie welke noodzakelijk is voor de performantie van gemeentelijke geografische informatiesystemen en taken inzake databeheer.
Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de door de Vlaamse overheid gewenste en financieel ondersteunde verdere integratie en uitwerking van woon- en energieloketten.
Deze dienst sluit aan bij de juridische en technische adviesverlening ter ondersteuning van het gemeentelijk beleid en de ondersteuning van het gemeentelijk duurzaam beleid en geeft op een kostendelende manier verdere uitvoering aan het als EFRO-project opgestarte project Bike2School.
In de Kempen wordt sinds 2014, naar aanleiding van de lancering van de burgemeestersconvenanten, actief ingezet op de ondersteuning van de lokale energie- en klimaatplannen van de gemeenten, die nu samen het streekproject ‘Kempen2030’ vormen. Nu ligt de focus op Kempen 2030, maar wel met de finale doelstelling voor 2050 voor ogen.
Burgemeestersconvenanten – Klimaatpact – Kempen2030 – territoriaal coördinator
Met de start van een nieuwe legislatuur ontstond een nieuwe opportuniteit om het nieuwe meerjarig klimaatbeleid verder te integreren doorheen het gemeentelijk beleid. Aangezien dit meerjarenplan de grens van 2020 overschrijdt, was het logisch de blik te verruimen op langere termijn.
IOK engageerde zich om verder de gemeenten te ondersteunen bij de uitwerking van het klimaatbeleid en werd door Europa erkend als territoriaal coördinator binnen het nieuwe Burgemeestersconvenant 2030. Alle 29 gemeenten hebben zich in 2019 aangesloten bij dit nieuwe convenant en zich tot doel gesteld om 40% CO2 (door Europa werd de doelstelling ondertussen aangescherpt tot 55%) te reduceren richting 2030 en bovendien ook in te zetten op klimaatadaptatie. Vlaanderen vertaalde de doelstellingen van het burgemeestersconvenant via het Vlaams Lokaal Energie-en Klimaatpact in concrete outputindicatoren (1 m² ontharding per inwoner tegen 2030, 1 extra boom per inwoner tegen 2030…). Dit pact werd opnieuw ondertekend door alle Kempense gemeenten. Ook in de gemeente Nijlen werd een lokaal klimaatplan uitgewerkt en goedgekeurd, om de voorliggende doelstellingen te vertalen in concrete acties.
Vanuit de rol van territoriaal coördinator stroomlijnt IOK de verschillende lopende initiatieven voor de Kempense gemeenten en onderneemt IOK zelf actie waar zij best geplaatst is. Hierbij wordt enerzijds verder gebouwd op succesvolle lopende initiatieven zoals klimaatscholen, groepsaankopen en worden anderzijds nieuwe acties opgestart, zowel regionale als lokale acties op maat. Het Kempens klimaatplan, dat positief werd onthaald door de verschillende gemeenten, focust op 3 nieuwe regiowerven: (1) Warmtemakelaar Kempen en energiedelen met gemeentelijk patrimonium als hefboom, (2) Kempen breekt uit en (3) Participatie. Betrokkenheid van de burger en aandacht voor specifieke doelgroepen (energiearmoede) zijn aandachtspunten.
Binnen het streekproject heeft IOK een coördinerende rol waarbij een breed partnerschap tussen verschillende actoren die op dit vlak actief zijn, cruciaal is. Er werd een hoofdpartnerschap op poten gezet tussen IOK, Fluvius, provincie en VITO. Kamp C, Rurant en VOKA sloten in een latere fase nog aan bij dit hoofdpartnerschap. In 2020 werden ook Avansa Kempen, Thomas More, Unizo, Regionale Landschappen, Bosgroepen, Campina Energie en VEB toegevoegd aan dit partnerschap. Elk van de partners behoudt zijn één-op-één-relatie met de gemeenten en blijft autonoom binnen zijn ‘core-business’. Naast dit hoofdpartnerschap wordt ingezet op versterking van samenwerking en betrokkenheid met alle andere mogelijke regionale partners vanuit de bedrijfswereld, middenveld… Het groeiend partnerschap beoogt onder meer efficiëntieverhoging door samenwerking, afstemming en informatiedoorstroming.
In elke gemeente wordt minimaal halfjaarlijks een dienstoverschrijdend Kempen2030-kernteam georganiseerd, om de klimaatplannen op te volgen en afspraken te maken over concrete klimaatacties op het terrein.
Kempen breekt uit (Ontharding)
Binnen de regiowerf rond ontharding ‘De Kempen breekt uit’ wordt een inventaris opgemaakt van geplande infrastructuurprojecten met onthardingspotentieel.
Verdere afstemming tussen de gemeente en IOK is nodig, maar hoe dan ook ligt hier opportuniteit tot samenwerking. IOK werkt immers een ondersteuningspakket rond ontharding uit en wil een aantal ambitieuze, lokale onthardingsprojecten bundelen in een regionaal subsidieproject. Bovenvermelde projecten komen hier mogelijk voor in aanmerking.
Biodiversiteit
- Behaag onze Kempen
IOK organiseert samen met de plaatselijke natuurverenigingen (afdelingen van Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming, Natuurpunt vzw en Velt vzw) en 27 geïnteresseerde gemeenten de actie ‘Behaag onze Kempen’. Via de actie worden enkele gezamenlijke natuurdoelstellingen van natuurverenigingen en gemeenten nagestreefd. Sensibilisatie rond het belang van streekeigen bomen en struiken is hierbij het belangrijkste streven, met de nadruk op aanplanting van gemengde hagen en houtkanten en meer natuurvriendelijke tuinen. Promotie gebeurt via verschillende kanalen, waaronder de gemeentelijke infobladen, de IOK-website en de intergemeentelijke Kempen2030-krant. Het aanbod bestaat uit hoogkwalitatief plantgoed van streekeigen bomen en struiken, aangevuld met een aantal oude en streekeigen variëteiten van fruitbomen en klein fruit en een aanbod bio-bloemenzaad voor de aanleg van een bloemenweide. De opbrengst van de actie gaat naar reservatenfondsen voor beheer en aankoop van Kempense natuurgebieden.
- 1001 bomen
IOK organiseert bovendien ook de 1.001-bomencampagne. Na eerdere succesvolle campagnes in de gemeente Nijlen, besloten andere gemeenten een gelijkaardige actie te organiseren samen met IOK. Bij de 1.001-bomencampagne krijgt elk gezin uit de gemeente een gratis boom aangeboden. Gezinnen die geen plaats hebben voor een boom, kunnen er voor kiezen om hun boom weg te schenken aan de gemeente zodat die een plaats kan krijgen op het openbaar domein.
Participatie: klimaatmakers
Klimaatmakers zijn lokale klimaatteams van geëngageerde burgers die meewerken aan concrete klimaatacties (opstart autodeelgroep, ontharding pleintje, zonnedelen met buren…). Na een succesvol pilootproject in Olen en Laakdal, rolt IOK het project uit in 15 geïnteresseerde gemeenten. Daarvoor werd een subsidieproject ingediend en goedgekeurd binnen het programma ‘Gemeente zonder gemeentehuis’, waarbij het participatieproject wordt versterkt met een digitaal platform. Ook de gemeente Nijlen heeft aan IOK aangegeven om mee te stappen in het vervolgtraject en Klimaatmakers op korte termijn op te starten in hun gemeente.
Ook het participatietraject ‘Tuinstraten’, dat als doel heeft om samen met burgers straten in de Kempen te vergroenen, wordt op korte termijn opgestart.
Communicatiecampagne streekproject Kempen 2030
Groepsaankopen
De voorbije jaren werden gezamenlijke aankopen van zonnepanelen, zonneboilers, dakisolatie (3x), muurisolatie (2x), hoogrendementsbeglazing, condensatieketels, groendaken en een gezamenlijke sanering van stookolietanks (3x), hemelwateropvang gecombineerd met tankslag georganiseerd door het duurzaamheidsteam van IOK.
Milieulessen
De voorbije schooljaren kende het aanbod milieulessen voor 2de en 3de graad basisonderwijs een toenemend succes. Het lessenaanbod behandelt naar keuze de thema’s energie, klimaat en water.
Klimaatscholen
Door de projectmatige aanpak binnen de scholen worden de thema’s energie en klimaat en het bijhorende lessenpakket goed gekaderd binnen de werking van de scholen en de wisselwerking met de leerlingen. Dit zet duidelijk aan tot nieuwe, creatieve initiatieven en een groter energiebewustzijn binnen de Klimaatscholen. Bovendien wordt hiermee een aanzet gegeven tot meer structurele, energiebesparende maatregelen (op iets langere termijn) op de scholen.
Warmtemakelaar Kempen en energiedelen met gemeentelijk patrimonium als hefboom
Het project, waarmee de Kempen toonaangevend is, heeft als eerste doel de uitrol van collectieve warmtesystemen in de Kempen te helpen faciliteren om op die manier de shift naar hernieuwbare gebouwenverwarming te versnellen vanuit kostenoptimalisatie. Waar mogelijk leidt dit tot collectieve geothermische oplossingen met zowel ondiep- als diep-geothermische toepassingen.
Basisuitgangspunt is op lokaal niveau een proces in gang te zetten dat een structurele omschakeling genereert van fossiele verwarming/koeling van gebouwen naar een hernieuwbare vorm. Op die manier kan dit project een belangrijke schakel vormen binnen het streekproject Kempen2030 in uitvoering van het Burgemeestersconvenant.
Concreet bevat het project verschillende werkpakketten en bijhorende activiteiten, zoals:
Energiehuis Kempen
Het Energiehuis Kempen bestaat uit :
Ook hier gaat de 1ste en de 2de-lijnsdienstverlening hand in hand, wat de positionering van het Energiehuis Kempen uniek maakt. Hier wordt met andere woorden een zelfde vaststelling gemaakt als bij het Kempens Woonplatform, wat de integratie op Kempens niveau vanaf 2026 zal vergemakkelijken.
Het is verder belangrijk te onderstrepen dat de werking van het Energiehuis Kempen kadert in de globale programmatie en communicatie (Afvalkrant IOK Afvalbeheer, Kempen2030-krant) van Kempen2030. Vanuit een burgerperspectief is het belangrijk dat Kempen2030 en het Energiehuis Kempen hand in hand blijven gaan.
Er bestaan bovendien synergiën met unieke projecten van Kempen2030 (vrijwillige HUISdokters, digitaal platform met Kamp C gelinkt aan gemeentelijke websites, …) die zouden wegvallen bij de overschakeling naar een ander Energiehuis.
Tegelijkertijd is er de vaststelling dat nieuwe Mijn VerbouwLeningen een duurtijd kunnen hebben van 25 jaar, en dat het oorspronkelijk kredietverlener best ook instaat voor eventuele heropnames van kredieten.
Naast de kostenefficiënte samenwerking in de verschillende opdrachten en diensten, heeft de gemeente Nijlen samen met de andere gemeenten geopteerd voor een blijvende synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer. Ook op dat vlak is er ondertussen een unieke situatie gegroeid in het intergemeentelijk landschap.
Als gevolg van de inwerkingtreding van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking werd de beheersopdracht inzake afvalbeheer in 2003 via de figuur van de partiële splitsing verzelfstandigd in IOK Afvalbeheer.
Hiermee werd op een correcte wijze invulling gegeven aan de beleidsmatige wens van de decreetgever om voor dienstverlenende en opdrachthoudende verenigingen aparte rechtspersonen te voorzien met gescheiden rekeningen en boekhouding.
Toch werden ook de schaalvoordelen en kostenefficiëntie van de bestaande synergie bewaakt.
Samen met de uitgesproken wens voor bestuurlijke synergie werd in 2003 ook op administratief vlak resoluut geopteerd voor een maximale synergie tussen de (bestaande) dienstverlenende vereniging IOK en de (nieuwe) opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer.
Het betreft hier o.a. de activiteiten verricht door het directieteam en door de diverse ondersteunende stafdiensten zoals de personeelsdienst, de dienst financiën, de juridische dienst, de dienst patrimonium, de ICT-cel, de communicatiecel, de preventieadviseur, de milieucoördinator, de onthaalbediende, …
Om onderlinge facturatie van diensten te vermijden, werd gekozen voor de figuur van de salarysplit. Hierbij worden de arbeidsovereenkomsten van een aantal personeelsleden gesplitst over IOK en IOK Afvalbeheer zodat de personeelskosten correct gealloceerd worden. Het verdelingspercentage is in principe gebaseerd op een analyse per betrokken dienst van de tijdbesteding.
Voor de leden van het directieteam wordt forfaitair een 50/50 ratio gehanteerd. Hierbij ligt het uiteraard voor de hand dat IOK en IOK Afvalbeheer een identiek personeelsstatuut behouden.
Een gezamenlijke directie en stafdiensten en blijvende samenwerking in één gezamenlijk kantoorgebouw resulteren in een aanzienlijke kostenbesparing
In 2003 werd de beleidsmatige keuze gemaakt om de bestaande synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer te bewaren. Ook de gemeente Nijlen heeft steeds bewust geopteerd voor dit governancemodel.
De evolutie bij andere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden maakt immers duidelijk dat deze bestuurlijke synergie de basis vormt van het behoud van de operationele synergie in de werking van IOK en IOK Afvalbeheer.
Ook deze legislatuur wordt deze bestuurlijke synergie door de deelnemende gemeenten verankerd via een identieke samenstelling van de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer. Zo is de gemeente Nijlen door dezelfde bestuurder vertegenwoordigd in de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer. De raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer worden op dezelfde dag en achtereenvolgend georganiseerd. Voor beide vergaderingen apart wordt de helft van het gebruikelijke presentiegeld voor lokale mandatarissen voorzien, wat eveneens tot een kostenbesparing leidt.
Deze langdurige en bij momenten intense samenwerking heeft ertoe geleid dat er een wederzijdse verbondenheid is tussen IOK en de gemeenten. De gezamenlijk aangeworven personeelsleden van IOK maken effectief een verlengstuk uit van de gemeenten, zij kennen de gemeenten met elk hun eigenheden, interesses en bezorgdheden. Ook de gemeentelijke bestuurders en medewerkers zijn vertrouwd met de werking van IOK én met haar medewerkers.
IOK heeft sinds lang een traditie van netwerkvorming, zowel op bestuurlijk als administratief vlak:
Deze netwerken spelen in op de behoefte aan kennisoverdracht bij gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Direct en indirect genereert dit enorme leereffecten bij de gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Deze netwerken brengen ook de intergemeentelijke en gemeentelijke medewerkers kort bij elkaar, zodat er echt een cultuur van openheid en betrokkenheid groeit tussen het intergemeentelijk samenwerkingsverband en de gemeente. Door deze cultuur kon IOK de voorbije decennia uitgroeien tot het huis van vertrouwen voor de gemeenten met een batterij aan multidisciplinaire medewerkers die elkaar in diverse projecten ondersteunen en aanvullen. Dat is de kracht van IOK, nu en ook in de toekomst.
De samenwerking binnen de juridische dienst en de dienstverlening die hieruit is gegroeid als illustratie van het organisatiemodel en van de gewenste blijvende samenwerking binnen IOK
Deze dienst werd in 1992 opgericht naar aanleiding van de inwerkingtreding van het Vlaams reglement op de milieuvergunning (VLAREM) waarbij aan de gemeenten bijkomende verplichtingen werden opgelegd rond besluitvorming en adviesverlening.
Hierdoor ontstond in hoofde van de gemeenten de noodzaak om een kostendelende multidisciplinaire cel op te richten om hen bij te staan in hun overheidstaak rond vergunningverlening en advies. Deze dienstverlening is nog steeds bijzonder actueel. De adviezen in functie van besluitvorming inzake omgevingsvergunningen worden opgemaakt door een technische expert in samenwerking met een juridische expert.
Ondertussen werd het takenpakket van de juridische dienst uitgebreid met opdrachten binnen de taakstelling van de gemeenten, meestal in het kader van het medebewind opgelegd door hogere overheden, zoals bv. ruimtelijke ordening en ruimtelijke planning. Daarnaast voorziet deze dienst op een kostendelende manier en als verlengstuk van de eigen administratie, adviezen in het kader van administratief recht, gemeenterecht in het bijzonder, steeds gericht op en noodzakelijk voor de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeenten en bij uitbreiding de andere deelnemers.
Waar vroeger het takenpakket zich beperkte tot het milieurecht, het ruimtelijke ordeningsrecht, het administratief contractenrecht, het overheidsopdrachtenrecht en het gemeenterecht, is de laatste jaren een uitbreiding van de bevraagde rechtsdomeinen merkbaar.
Ook het ambtenarenrecht maakt heden een belangrijk adviesdomein uit, net als verzelfstandiging en GDPR.
Tenslotte leiden ook nieuwe decretale bevoegdheden van de lokale besturen tot een uitbreiding van het takenpakket, zoals handhaving omgeving.
Deze aanzienlijke uitbreiding van de adviesdomeinen van de juridische dienst zorgde voor een sterke groei van de groep van deskundigen met elk een eigen specialisatie. Om die reden is een thematische clustervorming binnen de externe dienstverlening aangewezen wat leidt voor een onderverdeling in 2 clusters: een cluster omgeving en een cluster overheidscontracten. Bijgevoegde portfolio bevat gedetailleerde informatie over het dienstenaanbod en experten (juristen en technische masters en experten) binnen het team.
Door de externe juridische dienstverlening te organiseren in clusters wordt een duidelijke structuur aangebracht wat een meerwaarde betekent voor de werking van de juridische dienst als geheel. Het specialisatieniveau van elke deskundige wordt geoptimaliseerd door een nauwe multidisciplinaire samenwerking binnen de clusters.
De gemeente Nijlen maakt al jarenlang veel gebruik van deze dienstverlening (dossieroverzicht als bijlage).
Een groot gedeelte van het opdrachtenpakket van de juridische dienst zit echter niet vervat in dit dossieroverzicht.
Zo worden de opdrachten binnen volgende fora ondersteund en voorbereid door deze dienst:
De algemene structurele ondersteuning van de overlegfora is gebaseerd op het gegeven dat alle bij IOK aangesloten gemeenten deelnemen aan de afdeling juridische dienstverlening, zodat de kosten ervan op een gepaste wijze gesolidariseerd kunnen worden.
Daarnaast is er ook een vraagbaakfunctie waar sterk wordt op ingezet, waarbij collega’s worden ingezet om telefonisch of via mail steeds goed bereikbaar te zijn. Deze dienstverlening wordt niet mee opgenomen in het dossieroverzicht. Ook de gratis studiedagen, rond nieuwe wetgeving omgeving, belangrijke topics overheidscontracten/opdrachten zitten niet vervat in het dossieroverzicht.
In de schoot van de juridische dienst werd de afdeling handhaving omgeving (milieu en ruimtelijke ordening) gevormd. Ook hier is een multidisciplinaire aanpak het uitgangspunt. Zoals hoger aangegeven versterken de inzichten van de diverse experten de grenzen van de eigen expertise.
De afdeling intergemeentelijke aankoopdienst werd ondertussen ook ingebracht in de juridische dienst. De juridische experten overheidsopdrachten zorgen voor de noodzakelijke ondersteuning in overheidsopdrachten met een grote financiële waarde als gevolg van de participatie het groot aantal besturen. De meerwaarden inzake ontzorging en kostenefficiënte synergie zijn voor iedereen direct zichtbaar.
De evolutie van de juridische dienst op vraag van alle deelnemers en de groeiende dienstverlening in haar schoot, zijn illustratief voor de uitgangspunten die aan de basis liggen van gewaardeerde dienstverlening van IOK.
De gemeenteraad is van oordeel dat IOK, mede op aansturing van de gemeente Nijlen, sinds 1962 is geëvolueerd van een streekontwikkelingsintercommunale naar een performante dienstverlenende vereniging, actief in een brede waaier van beleidsdomeinen, multidisciplinair en kostendelend en bijgevolg met een uniek karakter .
Het beleid en de organisatie van de gemeente is structureel geënt op het aanbod van het administratief verlengstuk IOK in de diverse beleidsdomeinen en op het sociale en industriële grondbeleid, uitgaande van de financiële en administratief-juridische mogelijkheden van IOK.
Het streven naar blijvend goed bestuur ten behoeve van de inwoners maakt de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK ook in de toekomst noodzakelijk.
De gemeenteraad beslist om de algemene vergadering van IOK tot indiening een afwijkingsaanvraag voor onbepaalde duur te verzoeken cfr. artikel 7 van het Regiodecreet.