Notulen  Gemeenteraad

De notulen en het zittingsverslag van de gemeenteraad van 24 januari 2023 dienen ter goedkeuring voorgelegd te worden aan de volgende raadszitting. 

Artikel 32 van het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017.

Artikel 26 van het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad, zoals vastgesteld in de gemeenteraad van 21 juni 2022.

De notulen en het zittingsverslag van de gemeenteraad van 24 januari 2023 zijn opgemaakt.

In agendapunt  3 'Zaak van de weg - Omgevingsvergunning - 2022/149 - Aanleg Emilie van Praetpark (voorheen Pastoriepark) met bijhorende vaststelling van het hiervoor noodzakelijke rooilijnplan', werden volgende aanpassingen aangebracht:

- in deel 'Aanleiding en context' werd in het 2de lid, kadasternummer 132M3 geschrapt en werden volgende kadasternummers toegevoegd 'nrs. 132C3, 133A, 134C, 134K, 134N, 134E, 134G, 135A4, 135Z3, 135Y3, 135Y2, 135X3, 135G3, 135H3, 162P3, 162H9, 162W7, 162V7, 16257, 162X7, 162T7, 162B9, 162A9, 162Z8, 163T3, 1635, 171X, 202X, 802B en 802A';

- in deel 'Argumentatie', '2 Openbaar onderzoek', 'Voorlopig beleid', werd het woord 'deelgemeenten' vervangen door 'woonkernen';

- in deel 'Argumentatie', '3. Zaak van de weg', werd in het 8ste lid in de zin 'Tussen de banen wordt een geveegde betonverharding  voorzien.' de woorden 'geveegde betonverharding' vervangen door het woord 'koersmix'.

De notulen en het zittingsverslag kunnen worden goedgekeurd.

Op 3 februari 2023 bekrachtigde de Vlaamse Regering het decreet over de regiovorming en tot wijziging van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, hierna het Regiodecreet genoemd. Het ontwerpdecreet werd op 1 februari 2023 door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Het Regiodecreet zorgt voor de decretale verankering van de referentieregio’s en definieert het concept, het toepassingsgebied, de principes en de gevolgen van regiovorming.  De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland

De gemeenten moeten hun samenwerkingsverbanden organiseren binnen de grenzen van hun referentieregio. Concreet betekent dit dat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) moeten passen binnen de grenzen van een referentieregio of ermee moeten samenvallen. Dit is geen absoluut gegeven omdat het decreet voorziet in een ‘pas toe of leg uit’-principe dat inhoudt dat er een gemotiveerde aanvraag tot tijdelijk uitstel of een definitieve afwijking van een aanpassing aan de grenzen van de referentieregio’s kan ingediend worden bij de Vlaamse Regering.

De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland. De gemeente Nijlen is sinds jaren lid van de dienstverlenende vereniging IOK. Het werkingsgebied van de dienstverlenende vereniging IOK situeert zich in de referentieregio Kempen.

Het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, inzonderheid TITEL 3. De intergemeentelijke samenwerking.

Artikel 7 van het  Regiodecreet.

1 Inleiding

De gemeenteraad van Nijlen wenst formeel een verzoek te richten aan de Algemene Vergadering van IOK en dus aan alle vennoten van IOK om een afwijkingsaanvraag in te dienen bij de Vlaamse Regering conform artikel 7 van het Regiodecreet. 

De gemeenteraad is, gelet op de performantie en de resultaten van IOK, van oordeel dat de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK noodzakelijk is om via intergemeentelijke samenwerking haar eigen doelstellingen  te blijven realiseren. Als gevolg van de samenwerking binnen IOK in het bijzonder is de gemeenteraad van oordeel dat de kwaliteit van het gemeentelijke beleid en de dienstverlening aan de inwoners behouden kan blijven.

De beleidskeuze van de gemeente Nijlen om reeds meer dan 50 jaar structureel samen te werken binnen IOK en de vaststelling dat de gemeentelijke administratieve organisatie ondertussen structureel geënt is op de bestaande dienstverleningen vanuit IOK, leiden tot de conclusie dat deze samenwerking ook in de toekomst moet bestendigd worden.

Onder meer volgende principes en modaliteiten van de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK, maken deze samenwerking uniek en noodzakelijk om de maatschappelijke opdracht van de gemeente blijvend en voor onbepaalde duur op een professionele manier te waarborgen:

• Administratief verlengstuk van de gemeentelijke administratie in diverse beleidsdomeinen met een gestage groei (enkel op vraag van de deelnemers zelf);
• Multidisciplinaire aanpak als basis van adviesverlening gesteund op diverse expertises:   Bij deze aanpak hebben de disciplines elkaar nodig om een probleem op te lossen. De wederzijdse beïnvloeding bepaalt de inhoud. De inzichten die hierdoor ontstaan, overstijgen de grenzen van het eigen vakdomein;
• Kostendelende vereniging op basis van in hoofdzaak forfaitaire parameters (zoals inwonersaantal, oppervlakte, aantal werknemers….) zodat de kosten worden gesolidariseerd (dossier werkingskosten 2023 in bijlage);
• Notie van gezamenlijk aangeworven personeel binnen een in-house orgaan;
• Streven naar de optimale schaalgrootte van de dienstverlening aan 29 gemeenten met kostenefficiënte synergie als uitgangspunt, gecombineerd met wil om continuïteit te kunnen bieden en thematische specialismen tot ontwikkeling te laten komen;
• Flexibiliteit in de samenwerking als gevolg van de schaalgrootte; deelnemers kiezen zelf en individueel welke onderdelen van de dienstverlening het best passen bij hun eigen organisatie;
• Bestuurlijke en organisatorische synergie met IOK Afvalbeheer.

Vanuit de samenlezing van bovenstaande principes, wordt het verzoek aan de Algemene Vergadering van IOK als volgt verder geduid:

2 IOK is een dienstverlenende vereniging: Uitgebreide samenwerking en specifieke dienstverlening in opdracht van de gemeenten/deelnemers

IOK werd in 1962 opgericht onder de vorm van een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Ingevolge de toepassing van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking, heeft IOK sinds 2003 de rechtsvorm van een dienstverlenende vereniging aangenomen.

Het Decreet Lokaal Bestuur biedt de mogelijkheid om een doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken in samenwerking met andere gemeenten (maar ook in samenwerking met andere lokale entiteiten zoals hulpverleningszones, politiezones en OCMW’s). De dienstverlenende vereniging vormt aldus het juridisch vehikel bij uitstek voor deze lokale entiteiten om ondersteunende diensten in onder te brengen met betrekking tot de hen toegewezen functionele beleidsdomeinen van gemeentelijk belang. 

Als samenwerkingsverband tussen steden, gemeenten en andere lokale entiteiten ontplooit IOK in de Kempen een hele waaier aan activiteiten in opdracht van en ten voordele van de vennoten-deelnemers. 

Zoals hierna wordt weergegeven, hebben de 29 gemeenten van het IOK-werkingsgebied de traditie ontwikkeld om intensief in te zetten op deze vorm van intergemeentelijke samenwerking, ook in vergelijking met andere dienstverlenende verenigingen in Vlaanderen.

Elke individuele gemeente heeft echter in essentie steeds de vrije keuze tussen 3 verschillende manieren om een maatschappelijke opdracht in het belang van haar inwoners administratief te organiseren. Ofwel organiseert de gemeente deze opdracht zelf vanuit de eigen administratie, ofwel doet de gemeente het samen met andere gemeenten in een samenwerkingsverband, ofwel organiseert de gemeente een uitbesteding op de private markt, met toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten. 

Vastgesteld wordt dat de deelnemers van IOK vaak de keuze maken om de invulling van hun opdrachten (ook medebewindstaken vanuit Vlaanderen) samen met andere gemeenten te organiseren. 

Deze keuze leidt, gelet op de historische gestage groei, tot het specifieke en uitgebreide maatschappelijke doel van IOK, de dienstverlening aan de deelnemers in het bijzonder.  

De multidisciplinaire aanpak in de dienstverlening werkt ook versterkend voor de disciplines afzonderlijk. Samenwerking van experten in diverse beleidsdomeinen zorgt immers voor een aanzienlijke verhoging van het niveau van de dienstverlening. 

Deze bewuste keuze om op een kostenefficiënte wijze schaalvoordelen te creëren door intergemeentelijke samenwerking heeft een rechtstreekse impact op de organisatie van de eigen gemeentelijke administratie.  IOK vormt zo het administratieve verlengstuk van de deelnemers.

Sinds de jaren 60’ heeft de gemeente Nijlen (en/of haar deelgemeenten van vóór de fusie van 1976) samen met de andere gemeenten bindende afspraken gemaakt over de wijze waarop IOK wordt georganiseerd. 

De gemeente Nijlen heeft haar eigen organisatiestructuur en governance al ruim 50 jaar gebaseerd op haar beleid om samen met de gemeenten binnen IOK gezamenlijk opdrachten en diensten te organiseren.  

3. Werking van IOK als intergemeentelijk samenwerkingsverband, als in house-orgaan en administratief verlengstuk van de deelnemers

De activiteiten van IOK zijn in 2 luiken op te splitsen: het eerste luik betreft het voorzien van terreinen en infrastructuur in het kader van het industrieel en sociaal grondbeleid, het tweede luik betreft de dienstverlening in diverse beleidsdomeinen.

Industrieel en sociaal grondbeleid

Het eerste luik van de activiteiten van IOK bestaat uit het realiseren van terreinen en gepaste infrastructuur in de context van projectontwikkeling.  

Industrieel grondbeleid

Deze activiteit is historisch gegroeid. De streekontwikkelingsintercommunales die ontstonden vanaf 1960 werden voornamelijk opgericht met sociaaleconomische doelstellingen. In de expansiewet van 17-18 juli 1959 tot uitvoering van bijzondere maatregelen ter bestrijding van de economische en sociale moeilijkheden in sommige gewesten, werd het de gemeenten toegestaan om actief op te treden inzake industrialisering. Deze wet beoogde de regionale economische verschillen te minimaliseren zodat een uniform regionaal beleid kon ontstaan. Van oudsher behoorde het aanleggen en uitrusten van industrieterreinen dus tot de kernactiviteit van streekontwikkelingsintercommunales. Ook voor IOK vormt deze activiteit nog steeds een kernactiviteit, nu vanuit het Decreet Ruimtelijke Economie.

Sociaal grondbeleid

Daarnaast is IOK actief in sociaal grondbeleid (verkavelingen). 

Reeds in het midden van de jaren ’60 startte IOK met de uitbouw van een sociaal grondbeleid door middel van de realisatie van sociale verkavelingen. Ondertussen konden ca. 15.000 gezinnen in eigen dorp op die manier een betaalbare bouwgrond verwerven.

In de deelgemeente Kessel heeft IOK een strategische grondvoorraad van 7.170 m² in functie van de ontwikkeling van het project ‘Pastoriepark’. Dit project evolueerde van een opdracht tot realisatie van een klassieke verkaveling tot een duurzaam en beeldbepalend project in de kern van Kessel.

Ook in het hart van Bevel heeft IOK nog een strategisch perceel in voorraad (380 m²). Ook deze strategische grondvoorraad kan ingezet worden in functie van de visie op de kernontwikkeling van Bevel.

Los van deze particuliere locaties, illustreren deze projecten vooral de samenwerking op lange termijn tussen het gemeentebestuur en de intercommunale IOK. IOK heeft het vermogen om gronden aan te kopen, gedurende lange tijd in portefeuille te houden en mee te denken met de evoluerende zienswijze van het bestuur. 

Vooral de multidisciplinariteit van het IOK-team is hierbij van belang. IOK staat in voor de grondverwerving, een planologisch team maakt kwalitatieve ontwerpen en een technisch studiebureau werkt de plannen verder uit of beoordeelt de plannen van derden. Ook de inzet van de juridische dienst is cruciaal.

Dienstverlening 

Het tweede luik van de activiteiten van IOK omvat de dienstverlening aan haar leden. IOK heeft sinds haar oprichting een variëteit aan diensten ontwikkeld die haar toelaten om zo goed mogelijk aan de vraag van haar vennoten-deelnemers tegemoet te komen en de vennoten-deelnemers op de best mogelijke manier te ondersteunen in hun beleid.

Specifieke context van dienstverlening – Gezamenlijk aangeworven personeel

De personeelsleden van deze diensten worden door IOK aangeworven in opdracht van de steden, de gemeenten of de lokale entiteiten (deelnemers). Voor al deze diensten geldt als uitgangspunt dat de deelnemers gezamenlijk personeel aanwerven in de schoot van hun eigen intercommunale of dienstverlenende vereniging IOK, die als in house orgaan fungeert voor de deelnemers. Hierbij wordt één van de primaire doelstellingen van intergemeentelijke samenwerking nagestreefd, met name synergiewinsten door het samen aanwerven van gespecialiseerd personeel. De kosten verbonden aan het beheer van deze personeelsleden worden kostendekkend verdeeld onder de aangesloten deelnemers. Op die manier worden gespecialiseerde diensten opgericht en kunnen uitgaven van dezelfde aard door de deelnemers gemeenschappelijk worden gemaakt. 

Dit betekent dat niet elke gemeente of stad of andere deelnemer voor deze opdrachten personeelsleden moet aanwerven. Deze praktijk kadert in het behoorlijk bestuur in het algemeen en het nuttig aanwenden van overheidsmiddelen in het bijzonder. Enkel via deze bestuurlijke organisatie door lokale overheden kan een optimale schaal van samenwerking en inzet van gespecialiseerd personeel worden bereikt.

Deze specifieke context van een gezamenlijke aanwerving binnen IOK houdt in dat de organisatie van de  administraties van de deelnemende gemeenten wordt gebaseerd op deze in house-uitbouw van   dienstverlening. Het merendeel van de diensten wordt ook kostendekkend vergoed op basis van vooraf bepaalde parameters, zoals inwonersaantal, oppervlakte, aantal personeelsleden van de deelnemende besturen. Deze specifieke kostenverrekening is het gevolg van de notie van ‘Gezamenlijke aangeworven personeel’, anders dan een louter projectmatige benadering.

Dit reflecteert zich dan ook in het feit dat het personeel van IOK de belangrijkste productiefactor vormt voor IOK. Het merendeel van de opdrachten, die door de deelnemers worden toevertrouwd aan IOK, zijn immers taken waarvoor individuele deelnemers te weinig draagkracht hebben. De kostenbesparing via kostendeling is hierbij evident omdat dan niet alle deelnemers moeten beschikken over specialisten in alle beleidsdomeinen. 

Door deze samenwerking kunnen de 29 gemeenten (en andere deelnemers) technische en juridische specialisten samen aanwerven zodat een multidisciplinair team kan worden samengesteld, waarin alle disciplines ter ondersteuning van de lokale beleidsdomeinen kunnen worden ingevuld. Op het niveau van één gemeente of zelfs grotere stad is dit in het werkingsgebied niet mogelijk. 

Bij deze interdisciplinaire aanpak hebben de disciplines elkaar nodig om een probleem op te lossen. De wederzijdse beïnvloeding bepaalt de inhoud. De inzichten die hierdoor ontstaan, overstijgen de grenzen van het eigen vak, wat door de gemeente als een bijzondere meerwaarde wordt ervaren in de specifieke dienstverlening vanuit IOK

Ook kunnen op deze manier een aantal decretale verplichtingen in het kader van medebewind gezamenlijk worden uitgevoerd. In deze gevallen handelt IOK veelal als emanatie van de gemeenten (of andere deelnemers) en als overheid en stelt ze ook bestuurlijke handelingen in het kader van haar decretale bevoegdheden. Voorbeelden hiervan zijn de opmaak van processen-verbaal, aanmaningen, bevelen en bestuursmaatregelen in het kader van omgevingshandhaving, het versturen van vaststellingen en besluitvorming rond leegstand, het beoordelen van beroepsschriften en de opmaak van het leegstandregister en het opmaken van conformiteitsattesten inzake woningkwaliteit.

De dienstverlening aan de aangesloten vennoten-deelnemers van IOK behelst de hierna besproken gemeentelijke en lokale beleidsdomeinen, vaak in het kader van het medebewind van de Vlaamse decreetgever.

Hieronder wordt een overzicht gegeven van al de verschillende dienstverleningen die door IOK worden aangeboden aan haar deelnemers. 

De al dan niet participatie aan deze dienstverleningen wordt door elke gemeente individueel ingevuld met de nodige flexibiliteit zodat de dienstverlening op een optimale manier en als verlengstuk kan aansluiten bij de eigen organisatie. Gemeenten kunnen jaarlijks, naar aanleiding van de goedkeuring van de werkingskosten in de begroting, beslissen tot stoppen of tot starten met een onderdeel van het uitgebreide dienstenaanbod van IOK. 

Bij de beschrijving van de verschillende onderdelen van de dienstverlening worden een aantal voor de gemeente Nijlen specifieke aandachtspunten en verwezenlijkingen vermeld.   

Dienstverlening in verschillende beleidsdomeinen

• De ondersteuning inzake grondverwerving in functie van openbare projecten via de organisatie van een intergemeentelijke dienst grondverwerving

Deze dienstverlening werd in 2010 aangeboden aan de gemeenten op het vlak van grondverwerving, gelet op de krappe en vaak afnemende capaciteit bij de afdeling vastgoedtransacties (Vlaamse opvolger van de vroegere federale aankoopcomités). Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis.

Het betreft grondverwerving in functie van de realisatie van fietspaden, rooilijnen, rioleringen, recyclageparken, parkings, sport- en recreatieterreinen… De meeste verwervingen worden volledig in der minne gerealiseerd. Dit gebeurt in nauw overleg met het bestuur en de administratieve diensten van de betrokken gemeenten.

Tijdens deze legislatuur werd door IOK in de gemeente Nijlen bemiddeld bij volgende specifieke gemeentelijke projecten: 

- Fietspad Broechemsesteenweg

- Fietspad Herenthoutsesteenweg

• De ondersteuning inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw en de daarbij betrokken deeldomeinen, zoals de opmaak van plannen  die behoren tot de decretale bevoegdheidsdomeinen van de gemeenten

Deze dienst werd opgericht om de gemeenten bij te staan bij de in de Vlaamse regelgeving opgenomen verplichtingen inzake structuurplanning, het maken van uitvoeringsplannen en de daarmee samenhangende (plan)opdrachten. Deze dienst staat de gemeenten ook bij in de gemeentelijke taken inzake mobiliteitsplanning en -studie.

De IOK plangroep wordt op vraag van de deelnemers samengesteld uit een multidisciplinair team van hooggekwalificeerde medewerkers. Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis. 

        - Multidisciplinair planningsteam met interdisciplinaire ondersteuning

In de sector van de ruimtelijke ordening biedt IOK een divers gamma van diensten aan. Deze dienstverlening gebeurt door IOK plangroep. IOK beschikt over een deskundig ruimtelijk planningsteam waarin ervaring en een zeer brede multidisciplinariteit belangrijke troeven zijn. 

IOK plangroep is opgebouwd rond een centraal team van ruimtelijke planners en ontwerpers in nauwe wisselwerking met diverse IOK-diensten. Met een brede multidisciplinariteit binnen het planningsteam enerzijds en de interdisciplinaire ondersteuning vanuit andere IOK-diensten anderzijds, beschikt de plangroep over belangrijke troeven voor een integrale aanpak. 

Een integrale aanpak is niet alleen wenselijk om ruimtelijke kwaliteit te bereiken, maar wordt vandaag steeds meer juridisch en beleidsmatig verankerd (watertoets, passende beoordeling, planMER(screening), duurzaam beleid, klimaattoets…). De integrale aanpak is essentieel, gelet op de sterke verweving van ruimtelijke, infrastructurele, procedurele en financiële aspecten. 

Ook de juridische ‘reflex’ wordt beschouwd als een belangrijke meerwaarde. Het garandeert enerzijds dat voorschriften getoetst worden op hun wettelijke steekvastheid en draagt anderzijds bij tot een efficiënte benutting van het juridische instrumentarium om wensbeelden te realiseren.

       - Beleidsplannen

IOK plangroep was auteur van de vele gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen. De gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen lopen op het einde van hun planhorizont. Een aantal gemeenten werkte in samenwerking met de IOK plangroep aan een beperkte herziening van het bestaande GRS voor dringende zaken. Intussen werd op Vlaams niveau het regelgevend kader voor de opmaak van ‘Beleidsplannen ruimte’ in de steigers gezet. IOK plangroep begeleidt de gemeenten bij het opmaken van een ‘Beleidsplan ruimte’.

       -  Mix van instrumenten

Inzake externe dienstverlening werd in 2015 de overstap gemaakt van ‘marktspeler’ naar in house-dienstverlening. Deze overstap vertaalde zich in een verschuiving van de aard en de aanpak van opdrachten door een directere relatie met het lokale bestuur (d.w.z. ondersteuning vanaf de probleemstelling in plaats van vanuit een vooraf gedefinieerde opdracht). Op die manier is ook een sterkere dynamiek gegroeid in de ondersteuning waarbij sneller ingespeeld wordt op probleemstellingen of opportuniteiten.

Waar aanvankelijk vooral RUP’s (en verordeningen) werden ingezet als ruimtelijk beleidsinstrument zien we de jongste jaren een bredere mix van ruimtelijke instrumenten. Deze trend zet zich door. Daarbij hebben ook de instrumenten gebaseerd op het principe van beleidsmatig gewenste ontwikkeling (zoals beleidsvisie wonen,...) nog steeds een rol.

In Nijlen werd deze legislatuur concreet gewerkt aan:

• RUP Molenbos 
• RUP Tuincentrum Welters-Verelst
• WZ Pastoriestraat 

Een specifieke vorm van ondersteuning die werd opgestart in de loop van 2017 is projectregie gebiedsontwikkeling. Deze dienstverlening gaat een stuk verder dan de IOK-begeleiding van een gemeente in een planologische traject: het behelst ook het vervolgtraject om tot effectieve realisaties te komen, zoals het uitwerken van businesscases, marktverkenning, zoeken van potentiële investeerders, organisatie PPS… Kenmerkend is de geïntegreerde inzet vanuit verschillende diensten naast IOK plangroep: technische dienst, grondverwerving en bemiddeling, patrimonium, juridische dienst… 

       -  Omgevingsvergunningen – 1ste lijnsondersteuning

Een bijzonder onderdeel binnen de in house-dienstverlening is de eerstelijnsondersteuning van gemeenten, in de eerste plaats gericht op de ondersteuning van de stedenbouwkundige dienst. Op vraag van een gemeente ontleent het team een expert om op tijdelijke basis en in situ ondersteuning te bieden binnen de gemeentelijke stedenbouwkundige dienst (bijvoorbeeld bij acute werklast als gevolg van afwezigheid gemeentelijke ambtenaar). 

Sinds 2018 is deze vorm van dienstverlening geheroriënteerd van een eerder ‘structurele aanpak’ in een beperkt aantal gemeenten naar een meer ‘acute aanpak’. Hierdoor kon beter worden ingespeeld op acute noden bij meerdere gemeentebesturen met minder langlopende contracten.

In 2022 werd op uitdrukkelijke vraag van de gemeenten opnieuw een ‘structureel’ aanbod  geformuleerd.

        - Planologische ondersteuning – pakketopdracht

Een nieuw gegeven zijn de ‘pakket’-opdrachten waarbij gemeenten een pakket uren op jaarbasis voorzien om naast eerstelijns planologische ondersteuning ad hoc kleine (en grotere) planningsopdrachten te kunnen uitvoeren.

       -  Atelier Ruimte Kempen

In 2020 werd de inhoudelijke uitwerking van het project ‘Atelier Ruimte Kempen’ opgestart. 

Naast het bestaande aanbod van IOK plangroep van ‘planologische opdrachten op maat’ aan de gemeenten, wordt er nu ook een generiek of overkoepelend aanbod uitgewerkt voor de gemeenten samen. Hierbij worden er via een digitaal platform o.a. inspirerende modeldocumenten aangereikt die de gemeenten kunnen hanteren en eenvoudig op maat vertalen, om een kwalitatieve woonomgeving te bekomen. Er wordt tevens een digitale Ruimte Kempenkaart met een weergave van kwalitatieve projecten binnen de Kempen bijgehouden. 

De inhoudelijke uitwerking van dit generieke aanbod is het resultaat van een samenwerking met interne en externe experten, gespecialiseerd in specifieke ruimtelijke thema’s. Aansluitend hierbij werden er de eerste stappen genomen om een Netwerk Ruimte Kempen op te starten in functie van een samenwerking met partners en experten, werkzaam binnen de Kempen en gericht op specifieke ruimtelijke thema’s. 

Het Atelier Ruimte Kempen betreft een uniek en dynamisch project dat de komende jaren verder loopt en waarvan de inhoud en het aanbod jaarlijks geactualiseerd worden, cf. nieuwe ruimtelijke vraagstukken en trends.

       -  IKRO – Intergemeentelijke Kwaliteitskamer Ruimtelijke Ordening

In 2014 werd – op vraag van enkele gemeentebesturen en na interessepeiling bij alle aangesloten gemeenten – een intergemeentelijke kwaliteitskamer ruimtelijke ordening opgericht. 

De Kempense kwaliteitskamer is een adviescommissie voor ruimtelijke projecten binnen het IOK-werkingsgebied. De Kwaliteitskamer bestaat uit interne en 3 externe experten op het vlak van architectuur, landschapsarchitectuur, duurzaamheid en ruimtelijke planning. 

De kwaliteitskamer biedt een onafhankelijke en deskundige ondersteuning bij de beoordeling van projectaanvragen in het streven naar een goede ruimtelijke kwaliteit. Aan de hand van een aantal criteria worden suggesties gegeven aan kleinere en grotere projecten met als doel een efficiënter ontwerpproces en een hogere ontwerpkwaliteit.

       -  Mobiliteitscel

In 2021 werd vanuit een steeds groeiende vraag bij de lokale besturen een mobiliteitscel opgericht. De cel bestaat op dit moment uit een aantal mobiliteitsexperts, ingebed in een multidisciplinair team van planners en ontwerpers en ondersteund door de technische dienst. De cel ondersteunt de lokale besturen rond specifieke thema’s zoals autodelen, hoppin, laadpalenkaarten,…maar ook met specifieke ondersteuning op maat. Met een steeds groeiende portfolio rond actuele mobiliteitsvraagstukken, is de cel in volle expansie.

•  De ondersteuning inzake de technische dienstverlening rond bouw- en infrastructuurprojecten, incl. PPS-opdrachten en begeleiding bij totstandkoming van dienstenopdrachten, evenals ondersteuning in kader van facilitair beheer van gemeentelijk patrimonium 

Deze dienst staat op vraag van de deelnemers in voor het ontwerpen, de veiligheidscoördinatie en het opvolgen van werken. Deze dienst werkt projectgebonden en op een louter kostendekkende basis. 

IOK Technische dienst beschikt over een multidisciplinair team van deskundigen. Deze groep bestaat uit ingenieurs, architecten, landmeters, topografen, bouwkundig tekenaars, werftoezichters, veiligheidscoördinatoren en een landschapsarchitect. De toezichters, architecten en ingenieurs hebben allen een jarenlange ervaring met betrekking tot het ontwerp en de uitvoering van diverse werken. Verder vullen zij elkaar perfect aan wat betreft hun kennis en vaardigheden en worden ze voldoende ondersteund door een uitgebreide, deskundige en goed uitgeruste administratie.

De technische dienst steunt tevens op de kennis van de andere diensten van IOK, o.a. IOK plangroep, juridische dienst, milieudienst en veiligheidsdienst (GiD PBW). Zodoende kan een grondige kennis van lokale, regionale en nationale wetgeving en reglementering verzekerd worden. Elk van deze diensten kan de problemen en mogelijkheden m.b.t. realisatie ervan benaderen vanuit haar specifieke invalshoek. Deze gegarandeerde interne samenwerking, die in formele en spontane overlegstructuren werd vastgelegd, kan de inhoudelijke kwaliteit alleen maar ten goede komen.

IOK Technische dienst ontwerpt projecten werkt ze uit en volgt ze op tot na de realisatie. Deze opdrachten omvatten diverse infrastructuurwerken zoals het onderhoud van bestaande wegen, nieuwe wegenis- en rioleringswerken, voet- en fietspaden, parkings, recyclageparken, enz. De opmaak van gemeentelijke onteigeningsplannen, opmetingsplannen, rooilijnplannen en allerhande indelingsplannen behoort ook reeds jaren tot de opdracht van de technische dienst.

• De organisatie van een intergemeentelijke preventiedienst (GiD PBW)

De gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk geeft op een kostendelende manier invulling aan de wettelijke verplichtingen opgenomen in de federale wetgeving inzake preventie en bescherming op het werk. 

Zowel gemeente als OCMW zijn aangesloten bij de Gemeenschappelijke interne dienst Preventie en Bescherming op het Werk (GiD PBW).

In toepassing van de wet op het welzijn opereert de Gemeenschappelijke interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (GiD PBW) voor elk van de aangesloten besturen als de interne preventieadviseur. 

In samenwerking met de externe preventiediensten waarbij de besturen respectievelijk zijn aangesloten, staat deze elk bestuur bij in zijn opdracht als werkgever om het welzijn van zijn werknemers te behartigen. De taken en opdrachten zijn reglementair bepaald en behelzen volgende werkterreinen: 

• De veiligheid en gezondheid van de werknemer op het werk
• De aanpassing van het werk aan de mens
• De omgevingsfactoren op de arbeidspost, de milieuaspecten incluis

Aan de externe preventiedienst worden volgende opdrachten toevertrouwd: 

• Gezondheidstoezicht vanwege de arbeidsgeneesheer
• Psychosociale risico’s

Deze taakverdeling is vastgelegd in een bij wetgeving voorzien identificatiedocument. Binnen een algemene beleidsvisie wordt een welzijnszorgsysteem uitgewerkt. 

Hierin krijgen de respectieve actoren een actieve rol toebedeeld: 

Het bestuur zet de bakens uit en legt doelstellingen, taken, verantwoordelijkheden en middelen vast in een globaal preventieplan met de duurtijd van een legislatuur (2020-2025). Jaarlijks wordt de uitvoering ervan geconcretiseerd en geactualiseerd door middel van een actieplan. 

De hiërarchie zorgt voor de realisatie en waakt erover dat het plan doelmatig is, aangepast aan de eigen noden en specifieke risico’s. 

Het overlegcomité volgt het proces mee op en draagt er constructief toe bij. 

De preventieadviseur initieert en begeleidt het gehele proces en staat alle actoren adviserend en ondersteunend bij. 

De toelating tot de oprichting van deze gemeenschappelijke interne dienst werd verkregen door het Koninklijk Besluit van vergunning nr. HUA/2332/N/163F/D d.d. 15 december 2004. (Eerste KB waarbij onze dienst vergund werd, dateert van 6 augustus 1990. (Nr. S.10.479))

Naar aanleiding van lopende aanvragen tot formele uitbreiding en aanpassing van de bestaande vergunning werd een aangepast Koninklijk Besluit van vergunning met nr. HUA/32996/S/GDSC535 d.d. 14 juni 2022 verkregen. Dit besluit bepaalt tevens de omvang en werking van de dienst.

De GiD PBW van IOK bestrijkt 74 besturen en bestaat uit 1 diensthoofd preventieadviseur niveau 1, 1 stafmedewerker preventieadviseur niveau 1, 9 preventieadviseurs niveau 2 en een administratieve kracht, een omvangrijke dienst dus. 

De kracht van de IOK-werking schuilt erin dat de individueel aan het bestuur toegewezen preventieadviseur aanwezig is bij het betrokken bestuur. Met andere woorden, het bestuur heeft een duidelijk aanspreekpunt. Tegelijkertijd geeft de grote omvang van de dienst ook de ruimte om preventieadviseurs zich thematisch te laten specialiseren. Dit is eveneens een belangrijk voordeel om de continuïteit van de dienstverlening te kunnen waarborgen.

Het bijgevoegd dossieroverzicht voor de gemeente Nijlen maakt de impact op en het belang voor de gemeente manifest duidelijk. 

•   De organisatie van een cel veiligheid speelterreinen voor de gemeentelijke speelterreinen

De gemeenschappelijke cel veiligheid speelterreinen geeft op een kostendelende manier invulling aan de wettelijke verplichtingen opgenomen in de Koninklijke Besluiten van 28 maart 2001 betreffende de uitbating van speelterreinen en de veiligheid van speeltoestellen.

De aangesloten besturen worden met volgend takenpakket door deze dienst ondersteund: 

• Uitvoeren van een jaarlijkse grondige controle
• Begeleiden bij het opstellen van onderhouds- en inspectieschema’s door eigen personeel
• Ondersteuning bij het instellen en bijhouden van een logboek
• Onderzoek (na melding) van ernstige incidenten en ongevallen
• Begeleiden bij het ontwerpen van nieuwe speelterreinen met opstellen van een risicoanalyse
• Begeleiden bij het opstellen van bestekken voor aankoop van nieuwe speeltoestellen
• In dienst stellen van nieuwe speeltoestellen en speelterreinen
• Opstellen van risicoanalyse voor éénmalige, tijdelijke speelterreinen

In Nijlen worden jaarlijks 299 eenheden gecontroleerd. 

•   De juridische en technische adviesverlening ter ondersteuning van het gemeentelijk beleid

Deze dienst werd in 1992 opgericht naar aanleiding van de inwerkingtreding van het Vlaams reglement op de milieuvergunning (VLAREM) waarbij aan de gemeenten bijkomende verplichtingen werden opgelegd rond besluitvorming en adviesverlening. 

Hierdoor ontstond in hoofde van de gemeenten de noodzaak om een kostendelende multidisciplinaire cel op te richten om hen bij te staan in hun overheidstaak rond vergunningverlening en advies. 

Ondertussen werd het takenpakket van deze dienst uitgebreid met opdrachten binnen de taakstelling van de gemeenten, meestal in het kader van het medebewind opgelegd door hogere overheden, zoals bv. ruimtelijke ordening en ruimtelijke planning. Daarnaast voorziet deze dienst op een kostendelende manier en als verlengstuk van de eigen administratie, adviezen in het kader van administratief recht, gemeenterecht in het bijzonder, steeds gericht op en noodzakelijk voor de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeenten en bij uitbreiding de andere deelnemers.

De sterk groeiende dienst werd ondertussen onderverdeeld in 2 clusters: een cluster omgeving en een cluster overheidscontracten.

De gemeente Nijlen maakt al jarenlang veel gebruik van deze dienstverlening.   

De samenwerking binnen de juridische dienst en de dienstverlening die hieruit is gegroeid,   is illustratief voor de gewenste blijvende samenwerking binnen IOK. Dit wordt in een later onderdeel van dit document omstandig geduid.

•  De ondersteuning van de vennoten-deelnemers in uitvoering van hun verplichtingen van het milieuhandhavingsdecreet

Deze dienst geeft op een kostendelende manier invulling aan de decretale verplichtingen van de gemeenten in het kader van het milieuhandhavingsdecreet en het milieuhandhavingsbesluit.  

De in 2012 opgerichte interlokale vereniging milieuhandhaving Kempen (2012) met deelname van gemeenten en politiezones werd ondertussen opgenomen in het dienstverleningspakket van IOK. De gemeente Nijlen was stichtend lid van deze interlokale vereniging en de intergemeentelijke milieutoezichthouders van IOK zijn nu actief in uitvoering van het mileuhandhavingsdecreet.

•   De ondersteuning van de vennoten-deelnemers in uitvoering van hun verplichtingen inzake handhaving Ruimtelijke Ordening 

Deze dienst geeft op een kostendelende manier invulling aan de decretale verplichtingen en bevoegdheden van de gemeenten in het kader van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en de uitvoeringsbesluiten.

De gemeente Nijlen paricipeert actief aan deze dienstverlening en de intergemeentelijke verbalisanten  en stedenbouwkundige inspecteurs zijn aangesteld door het college van burgemeester en schepenen om hun bijzondere bevoegdheden uit te oefenen;

•   De organisatie van een intercommunaal centrum voor geweldbeheersing dat als schietstand schietopleiding voorziet voor de             deelnemende politiezones

Deze dienst voorziet op een kostendelende manier in beroepsopleiding voor politiediensten en geeft zo invulling aan de wettelijke verplichtingen inzake schietopleiding voor politionele overheden. Politiezones zijn de afnemers van diensten. 

•    De ondersteuning van het lokale woonbeleid via de organisatie van een Kempens Woonplatform in uitvoering van de decretale          verplichtingen van de Vlaamse wooncode, waarbij aandacht uitgaat naar het stimuleren van sociale woonprojecten, het                      ondersteunen  van woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden en het uitwerken van bewaking van de kwaliteit van het                   woonpatrimonium en de woonomgeving 

Deze dienst heeft als specifieke opdracht de uitwerking op een kostendelende manier van het woonbeleid op lokaal vlak in uitvoering van de decretale verplichtingen van de Vlaamse Wooncode.

Kempens Woonplatform kan voor de periode an 1 januari 2020 tot en met 31 december 2025 rekenen op een Vlaamse tussenkomst op basis van de Vlaamse Codes Wonen en het ministerieel subsidiebesluit van intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid.

Voor deze subsidieperiode werd een verdere opdeling in 4 werkingsgebieden doorgevoerd, met name Kempens Woonplatform Noord, Kempens Woonplatform Zuidwest, Kempens Woonplatform Zuid Centraal en Kempens Woonplatform Zuidoost. 

In 2021 werd er vanuit Kempens Woonplatform ondersteuning in het lokaal woonbeleid geboden aan 25 gemeenten. Het team van Kempens Woonplatform heeft zich de voorbije jaren verder verdiept in woongerelateerde thema’s en biedt zo een tweedelijnsondersteuning aan de huisvestingsambtenaren en/of ambtenaren van de bouwdienst in de eerste lijn van de deelnemende gemeenten. Deze gemeenten kunnen rekenen op een vast aanspreekpunt bij Kempens Woonplatform. Binnen het team is een sterke expertise uitgebouwd inzake woongerelateerde thema’s (woningkwaliteit, leegstand en verwaarlozing …) die ingezet kan worden in het lokaal woonbeleid van de  aangesloten gemeenten. Regelgeving wordt nauwgezet opgevolgd en vertaald naar het lokaal woonbeleid (via infomomenten, modelreglementen …).  Voor de effectieve uitvoering van bepaalde activiteiten van Kempens Woonplatform wordt ook nauw samengewerkt met de multidisciplinaire expertise die aanwezig is binnen IOK, meer in het bijzonder de juridische dienst, de plangroep of het duurzaamheidsteam.

De werking van het Kempens Woonplatform spitst zich toe op Vlaamse beleidsprioriteiten: 

• Zorgen voor een divers en betaalbaar wonen
• Werken aan de kwaliteit van het woningpatrimonium en de woonomgeving
• Informeren, adviseren en begeleiden van inwoners

In uitvoering van bovenstaande acties komt het lokaal woonoverleg in Nijlen de voorbije jaren gemiddeld zo’n 3 tot 4 keer per jaar samen. Daarnaast werden nog interne besprekingen met het lokaal bestuur belegd in functie van concrete uitvoering van acties.

Nijlen maakt deel uit van de werking van Kempens Woonplatform Zuid Centraal.

De werking van het Kempens Woonplatform is uniek omdat het uitgaat van de kracht van gemeenten zelf bij de uitbouw van de eerstelijnsloketten. Kempens Woonplatform ondersteunt het gemeentelijk beleid en de gemeentelijke loketten vooral beleidsmatig in de 2de lijn (ondersteuning loketmedewerkers, ondersteuning intermediairen (wijkagenten, brandweer, maatschappelijk werkers, zorgverleners …) met betrekking tot de signaalfunctie inzake woningkwaliteit …). De beleidsmatige ondersteuning in de 2de lijn wordt tegelijk sterk ondersteund door de bij IOK zeer sterk uitgebouwde juridische dienst, meer in het bijzonder de cluster ‘omgeving’, de IOK plangroep en het duurzaamheidsteam. Daarnaast wordt ook voorzien in een aanbod aan infomomenten voor burgers (afhankelijk van het thema wordt hiervoor nauw samengewerkt met Energiehuis Kempen).

Kempense Woonplatform lag ook aan de basis van de gezamenlijke uitbouw van voorlopig 3 operationele pijlers:

• Vaststelling van leegstand en verwaarlozing
• Conformiteitsonderzoeken
• Verplichte conformiteitsonderzoeken

Ook hier opnieuw is de ondersteuning van de juridische dienst cruciaal bij de behandeling van de concrete dossiers. De opgebouwde ervaring in deze operationele pijlers wordt aangewend om het lokaal woonbeleid verder bij te sturen (bv. aanpassing modelreglementen, bijsturing bepaalde procedures …), hetgeen wordt aangeboden in de 25 aangesloten gemeenten van Kempens Woonplatform. (zie infra)

Kempense Woonplatform lag ook aan de basis van de uitbouw van een project, waarbij de verwijdering van asbest wordt nagestreefd.

Meer en meer worden synergiën opgezocht met het Energiehuis Kempen, dit in functie van de beleidsmatig gewenste integratie tussen energie en wonen vanaf 2026. De bijkomende loketmedewerkers energie van IOK zullen mee gangmaker worden om de eerstelijnsdienstverlening van de gemeenten omtrent energie en wonen nog te versterken.

• De opmaak van het register van leegstaande woningen en panden in uitvoering van de decretale verplichtingen van het Decreet grond- en pandenbeleid en de opmaak van het register van verwaarloosde woningen en panden in uitvoering van de decretale verplichtingen van het Decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1996 of kortweg het Heffingsdecreet

Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de opmaak en de opbouw van het leegstandsregister en het verwaarlozingsregister in uitvoering van de decretale verplichtingen in het Decreet grond- en pandenbeleid en het Heffingsdecreet.

• De ondersteuning van de gemeenten inzake de opmaak van conformiteitsattesten

Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de uitvoering van conformiteitsonderzoeken en voor controle in het kader van het woonbeleid en de opmaak van conformiteitsattesten in uitvoering van de decretale verplichtingen van de Vlaamse Codex Wonen.

Op 1 september 2016 werd de intergemeentelijke dienstverlening conformiteitsattesten opgestart, waarbij de door de burgemeester aangestelde woningonderzoekers de nodige conformiteitsonderzoeken kunnen uitvoeren. Hierbij wordt steeds gewerkt op vraag van de aangesloten gemeenten, die vragen krijgen van huurders, wijkagenten, maatschappelijk werkers … om een woningonderzoek uit te voeren. 

De gemeente Nijlen maakt gebruik van de dienstverlening ‘Conformiteitsonderzoeken’.

In Nijlen werden in 2022 al 28 conformiteitsonderzoeken uitgevoerd. 

Bij deze werking is de wisselwerking tussen gemeente, woningonderzoeker en Kempens Woonplatform in complexe (soms langlopende) dossiers zeer belangrijk. De dienstverlening is gebaat met continuïteit: de voorkennis van eerdere onderzoeken is belangrijk bij hercontroles. 

• De ondersteuning van de gemeenten inzake de opmaak van verplichte conformiteitsattesten 

Daarnaast staat deze dienst op een kostendelende manier in voor de opmaak van verplichte conformiteitsattesten indien een gemeente hiervoor kiest op basis van een verordening in uitvoering van de Vlaamse Codex Wonen.

De gemeente Nijlen start vanaf 2023 met het gefaseerd invoeren van het verplicht conformiteitsattest. 

In het kader van het verplicht conformiteitsattest wordt nu van het Kempens Woonplatform ook 2de lijnsondersteuning geboden, een methodiek tot opvolging aangereikt, een ondersteuning die uniek is.

• De ondersteuning via de intergemeentelijke dienstverlening GIS-coördinatie

Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de lokale verplichtingen tot coördinatie van een geografisch informatiesysteem voor het uitvoeren van verschillende beheerstaken inzake geografische informatie welke noodzakelijk is voor diverse gemeentelijke verplichtingen en die ook rechtstreeks verband houden met de overige taken van IOK ter invulling van decretale verplichtingen.

In het verlengde hiervan organiseert IOK een aantal keer per jaar een intergemeentelijk GIS-overleg, waarvan de agenda telkens wordt bepaald op maat van de noden van de talrijk deelnemende GIS-verantwoordelijken; Nijlen neemt hier actief aan deel.

Het GIS-team legt vandaag mee de basis voor de toekomstig zeer strategische werf ‘Slimme Regio Kempen’. Kennisdeling en inspiratie met betrekking tot digitale dienstverlening en datagedreven beleid staan hier aan de agenda. IOK vervult hier een intermediaire pioniersrol ten aanzien van de gemeenten en Vlaanderen Digitaal en speelt in op diverse calls zoals City of Things, Gemeente zonder gemeentehuis. De verdere strategievorming zal mee door de algemeen directeurs worden vorm gegeven. Het voorzitterschap van de huidige werkgroep wordt waargenomen door de burgemeester van Nijlen.

• De intergemeentelijke aankoopdienst die instaat voor groepsaankopen in functie van synergiewinsten en begeleiding van het lokale aankoopbeleid

Deze dienst staat als ‘opdrachtencentrale’ in voor groepsaankopen in functie van synergiewinsten en begeleiding van het lokale aankoopbeleid. Ook hier wordt een samenwerking nagestreefd op basis van kostenverdeling.

De gemeente Nijlen participeert actief aan deze intergemeentelijke aankoopdienst.

• Het ter beschikking stellen van (een) veiligheidsconsulent(en) aan de deelnemers in het kader van de wettelijk verplichtingen van deelnemers rond informatieveiligheid.

Deze dienst voorziet op een kostendelende manier in de uitvoering van de verplichtingen van de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming waarbij aandacht gaat naar de adviserende, stimulerende, documenterende en controlerende opdracht rond informatieveiligheid voor de deelnemers.

IOK biedt in dit kader ondersteuning aan de aangesloten besturen bij het ontwikkelen en implementeren van een beleid inzake informatieveiligheid. Zo wordt er bv. op maat van het bestuur een veiligheidsplan opgemaakt. Bij de uitvoering van een dergelijk plan wordt het bestuur geadviseerd, gecontroleerd en begeleid zodat de beveiliging van de privacygevoelige gegevens maximaal is gegarandeerd. 

• De ondersteuning inzake digitalisatie van ruimtelijke informatie via de organisatie van een intergemeentelijke dienstverlening GIS-operator

Deze dienstverlening staat op een kostendelende manier in voor het uitvoeren van verschillende technische lokale verplichtingen inzake het verzamelen, beheren en bijhouden van geografische informatie welke noodzakelijk is voor de performantie van gemeentelijke geografische informatiesystemen en taken inzake databeheer.

• Ondersteuning van gemeenten in kwaliteitsvolle energieloketten

Deze dienst staat op een kostendelende manier in voor de door de Vlaamse overheid gewenste en financieel ondersteunde verdere integratie en uitwerking van woon- en energieloketten.

• Bike2School

Deze dienst sluit aan bij de juridische en technische adviesverlening ter ondersteuning van het gemeentelijk beleid en de ondersteuning van het gemeentelijk duurzaam beleid en geeft op een kostendelende manier verdere uitvoering aan het als EFRO-project opgestarte project Bike2School.

• Klimaat en energie

In de Kempen wordt sinds 2014, naar aanleiding van de lancering van de burgemeestersconvenanten, actief ingezet op de ondersteuning van de lokale energie- en klimaatplannen van de gemeenten, die nu samen het streekproject ‘Kempen2030’ vormen. Nu ligt de focus op Kempen 2030, maar wel met de finale doelstelling voor 2050 voor ogen.

Burgemeestersconvenanten – Klimaatpact – Kempen2030 – territoriaal coördinator

Met de start van een nieuwe legislatuur ontstond een nieuwe opportuniteit om het nieuwe meerjarig klimaatbeleid verder te integreren doorheen het gemeentelijk beleid. Aangezien dit meerjarenplan de grens van 2020 overschrijdt, was het logisch de blik te verruimen op langere termijn. 

IOK engageerde zich om verder de gemeenten te ondersteunen bij de uitwerking van het klimaatbeleid en werd door Europa erkend als territoriaal coördinator binnen het nieuwe Burgemeestersconvenant 2030. Alle 29 gemeenten hebben zich in 2019 aangesloten bij dit nieuwe convenant en zich tot doel gesteld om 40% CO2 (door Europa werd de doelstelling ondertussen aangescherpt tot 55%) te reduceren richting 2030 en bovendien ook in te zetten op klimaatadaptatie. Vlaanderen vertaalde de doelstellingen van het burgemeestersconvenant via het Vlaams Lokaal Energie-en Klimaatpact in concrete outputindicatoren (1 m² ontharding per inwoner tegen 2030, 1 extra boom per inwoner tegen 2030…). Dit pact werd opnieuw ondertekend door alle Kempense gemeenten. Ook in de gemeente Nijlen werd een lokaal klimaatplan uitgewerkt en goedgekeurd, om de voorliggende doelstellingen te vertalen in concrete acties. 

Vanuit de rol van territoriaal coördinator stroomlijnt IOK de verschillende lopende initiatieven voor de Kempense gemeenten en onderneemt IOK zelf actie waar zij best geplaatst is. Hierbij wordt enerzijds verder gebouwd op succesvolle lopende initiatieven zoals klimaatscholen, groepsaankopen en worden anderzijds nieuwe acties opgestart, zowel regionale als lokale acties op maat. Het Kempens klimaatplan, dat positief werd onthaald door de verschillende gemeenten, focust op 3 nieuwe regiowerven: (1) Warmtemakelaar Kempen en energiedelen met gemeentelijk patrimonium als hefboom, (2) Kempen breekt uit en (3) Participatie. Betrokkenheid van de burger en aandacht voor specifieke doelgroepen (energiearmoede) zijn aandachtspunten. 

Binnen het streekproject heeft IOK een coördinerende rol waarbij een breed partnerschap tussen verschillende actoren die op dit vlak actief zijn, cruciaal is. Er werd een hoofdpartnerschap op poten gezet tussen IOK, Fluvius, provincie en VITO. Kamp C, Rurant en VOKA sloten in een latere fase nog aan bij dit hoofdpartnerschap. In 2020 werden ook Avansa Kempen, Thomas More, Unizo, Regionale Landschappen, Bosgroepen, Campina Energie en VEB toegevoegd aan dit partnerschap. Elk van de partners behoudt zijn één-op-één-relatie met de gemeenten en blijft autonoom binnen zijn ‘core-business’. Naast dit hoofdpartnerschap wordt ingezet op versterking van samenwerking en betrokkenheid met alle andere mogelijke regionale partners vanuit de bedrijfswereld, middenveld… Het groeiend partnerschap beoogt onder meer efficiëntieverhoging door samenwerking, afstemming en informatiedoorstroming.

In elke gemeente wordt minimaal halfjaarlijks een dienstoverschrijdend Kempen2030-kernteam georganiseerd, om de klimaatplannen op te volgen en afspraken te maken over concrete klimaatacties op het terrein.

Kempen breekt uit (Ontharding)

Binnen de regiowerf rond ontharding ‘De Kempen breekt uit’ wordt een inventaris opgemaakt van geplande infrastructuurprojecten met onthardingspotentieel. 

Verdere afstemming tussen de gemeente en IOK is nodig, maar hoe dan ook ligt hier opportuniteit tot samenwerking. IOK werkt immers een ondersteuningspakket rond ontharding uit en wil een aantal ambitieuze, lokale onthardingsprojecten bundelen in een regionaal subsidieproject. Bovenvermelde projecten komen hier mogelijk voor in aanmerking.

Biodiversiteit

- Behaag onze Kempen

IOK organiseert samen met de plaatselijke natuurverenigingen (afdelingen van Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming, Natuurpunt vzw en Velt vzw) en 27 geïnteresseerde gemeenten de actie ‘Behaag onze Kempen’. Via de actie worden enkele gezamenlijke natuurdoelstellingen van natuurverenigingen en gemeenten nagestreefd. Sensibilisatie rond het belang van streekeigen bomen en struiken is hierbij het belangrijkste streven, met de nadruk op aanplanting van gemengde hagen en houtkanten en meer natuurvriendelijke tuinen. Promotie gebeurt via verschillende kanalen, waaronder de gemeentelijke infobladen, de IOK-website en de intergemeentelijke Kempen2030-krant. Het aanbod bestaat uit hoogkwalitatief plantgoed van streekeigen bomen en struiken, aangevuld met een aantal oude en streekeigen variëteiten van fruitbomen en klein fruit en een aanbod bio-bloemenzaad voor de aanleg van een bloemenweide. De opbrengst van de actie gaat naar reservatenfondsen voor beheer en aankoop van Kempense natuurgebieden.

- 1001 bomen

IOK organiseert bovendien ook de 1.001-bomencampagne. Na eerdere succesvolle campagnes in de gemeente Nijlen, besloten andere gemeenten een gelijkaardige actie te organiseren samen met IOK. Bij de 1.001-bomencampagne krijgt elk gezin uit de gemeente een gratis boom aangeboden. Gezinnen die geen plaats hebben voor een boom, kunnen er voor kiezen om hun boom weg te schenken aan de gemeente zodat die een plaats kan krijgen op het openbaar domein.

Participatie: klimaatmakers

Klimaatmakers zijn lokale klimaatteams van geëngageerde burgers die meewerken aan concrete klimaatacties (opstart autodeelgroep, ontharding pleintje, zonnedelen met buren…). Na een succesvol pilootproject in Olen en Laakdal, rolt IOK het project uit in 15 geïnteresseerde gemeenten. Daarvoor werd een subsidieproject ingediend en goedgekeurd binnen het programma ‘Gemeente zonder gemeentehuis’, waarbij het participatieproject wordt versterkt met een digitaal platform. Ook de gemeente Nijlen heeft aan IOK aangegeven om mee te stappen in het vervolgtraject en Klimaatmakers op korte termijn op te starten in hun gemeente. 

Ook het participatietraject ‘Tuinstraten’, dat als doel heeft om samen met burgers straten in de Kempen te vergroenen, wordt op korte termijn opgestart. 

Communicatiecampagne streekproject Kempen 2030

• Uitbouw van de projectwebsite www.kempen2030.be
• Verspreiding van projectgebonden nieuwsitems via extranet, nieuwsbrieven, Kempen2030- krant, website, lokale communicatiekanalen, sociale media…
• Toelichtingen op lokale fora
• Beschikbaar stellen van promomateriaal

Groepsaankopen

De voorbije jaren werden gezamenlijke aankopen van zonnepanelen, zonneboilers, dakisolatie (3x), muurisolatie (2x), hoogrendementsbeglazing, condensatieketels, groendaken en een gezamenlijke sanering van stookolietanks (3x), hemelwateropvang gecombineerd met tankslag georganiseerd door het duurzaamheidsteam van IOK. 

Milieulessen

De voorbije schooljaren kende het aanbod milieulessen voor 2de en 3de graad basisonderwijs een toenemend succes. Het lessenaanbod behandelt naar keuze de thema’s energie, klimaat en water.

Klimaatscholen

Door de projectmatige aanpak binnen de scholen worden de thema’s energie en klimaat en het bijhorende lessenpakket goed gekaderd binnen de werking van de scholen en de wisselwerking met de leerlingen. Dit zet duidelijk aan tot nieuwe, creatieve initiatieven en een groter energiebewustzijn binnen de Klimaatscholen. Bovendien wordt hiermee een aanzet gegeven tot meer structurele, energiebesparende maatregelen (op iets langere termijn) op de scholen.

Warmtemakelaar Kempen en  energiedelen met gemeentelijk patrimonium als hefboom

Het project, waarmee de Kempen toonaangevend is, heeft als eerste doel de uitrol van collectieve warmtesystemen in de Kempen te helpen faciliteren om op die manier de shift naar hernieuwbare gebouwenverwarming te versnellen vanuit kostenoptimalisatie. Waar mogelijk leidt dit tot collectieve geothermische oplossingen met zowel ondiep- als diep-geothermische toepassingen.

Basisuitgangspunt is op lokaal niveau een proces in gang te zetten dat een structurele omschakeling genereert van fossiele verwarming/koeling van gebouwen naar een hernieuwbare vorm. Op die manier kan dit project een belangrijke schakel vormen binnen het streekproject Kempen2030 in uitvoering van het Burgemeestersconvenant. 

Concreet bevat het project verschillende werkpakketten en bijhorende activiteiten, zoals: 

• Warmtebouwstenen detecteren en realiseren waaronder het systematisch screenen van nieuwe ontwikkelingen op haalbaarheid van collectieve warmte, de opbouw van dynamische digitale warmtedatabanken… In de praktijk is het gemeentelijk patrimonium vaak een hefboom om warmteclusters op de kaart te zetten.
• Strategische warmteplanning en beleidsverankering waaronder de opmaak van strategische warmteplannen die beleidsmatig de krijtlijnen vastleggen om een structurele omschakeling van fossiel naar hernieuwbaar te realiseren.

Energiehuis Kempen

Het Energiehuis Kempen bestaat uit : 

• Gemeentelijke loketmedewerkers (van IOK) in de eerste lijn
• Digitaal platform van IOK in de 1^ste en 2^de lijn + digitale 1^ste-lijnssondersteuning voor vragen burgers per mail/telefoon
• 2^de lijnsondersteuning van IOK
• HUISdokterwerking – (vrijwillig) renovatieadvies aan huis
• Verstrekken Mijn Verbouwlening

Ook hier gaat de 1^ste en de 2^de-lijnsdienstverlening hand in hand, wat de positionering van het Energiehuis Kempen uniek maakt. Hier wordt met andere woorden een zelfde vaststelling gemaakt als bij het Kempens Woonplatform, wat de integratie op Kempens niveau vanaf 2026 zal vergemakkelijken.

Het is verder belangrijk te onderstrepen dat de werking van het Energiehuis Kempen kadert in de globale programmatie en communicatie (Afvalkrant IOK Afvalbeheer, Kempen2030-krant) van Kempen2030. Vanuit een burgerperspectief is het belangrijk dat Kempen2030 en het Energiehuis Kempen hand in hand blijven gaan.

Er bestaan bovendien synergiën met unieke projecten van Kempen2030 (vrijwillige HUISdokters, digitaal platform met Kamp C gelinkt aan gemeentelijke websites, …) die zouden wegvallen bij de overschakeling naar een ander Energiehuis. 

Tegelijkertijd is er de vaststelling dat nieuwe Mijn VerbouwLeningen een duurtijd kunnen hebben van 25 jaar, en dat het oorspronkelijk kredietverlener best ook instaat voor eventuele heropnames van kredieten.

4. Synergie, salarysplit en kostendeling IOK – IOK Afvalbeheer

Naast de kostenefficiënte samenwerking in de verschillende opdrachten en diensten, heeft de gemeente Nijlen samen met de andere gemeenten geopteerd voor een blijvende synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer. Ook op dat vlak is er ondertussen een unieke situatie gegroeid in het intergemeentelijk landschap.

Als gevolg van de inwerkingtreding van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking werd de beheersopdracht inzake afvalbeheer in 2003 via de figuur van de partiële splitsing verzelfstandigd in IOK Afvalbeheer.

Hiermee werd op een correcte wijze invulling gegeven aan de beleidsmatige wens van de decreetgever om voor dienstverlenende en opdrachthoudende verenigingen aparte rechtspersonen te voorzien met gescheiden rekeningen en boekhouding. 

Toch werden ook de schaalvoordelen en kostenefficiëntie van de bestaande synergie bewaakt.

Samen met de uitgesproken wens voor bestuurlijke synergie werd in 2003 ook op administratief vlak resoluut geopteerd voor een maximale synergie tussen de (bestaande) dienstverlenende vereniging IOK en de (nieuwe) opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer.

Het betreft hier o.a. de activiteiten verricht door het directieteam en door de diverse ondersteunende stafdiensten zoals de personeelsdienst, de dienst financiën, de juridische dienst, de dienst patrimonium, de ICT-cel, de communicatiecel, de preventieadviseur, de milieucoördinator, de onthaalbediende, …

Om onderlinge facturatie van diensten te vermijden, werd gekozen voor de figuur van de salarysplit. Hierbij worden de arbeidsovereenkomsten van een aantal personeelsleden gesplitst over IOK en IOK Afvalbeheer zodat de personeelskosten correct gealloceerd worden. Het verdelingspercentage is in principe gebaseerd op een analyse per betrokken dienst van de tijdbesteding. 

Voor de leden van het directieteam wordt forfaitair een 50/50 ratio gehanteerd. Hierbij ligt het uiteraard voor de hand dat IOK en IOK Afvalbeheer een identiek personeelsstatuut behouden.

Een gezamenlijke directie en stafdiensten en blijvende samenwerking in één gezamenlijk kantoorgebouw resulteren in een aanzienlijke kostenbesparing

•      Bestuurlijke synergie IOK – IOK Afvalbeheer

In 2003 werd de beleidsmatige keuze gemaakt om de bestaande synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer te bewaren. Ook de gemeente Nijlen heeft steeds bewust geopteerd voor dit governancemodel.

De evolutie bij andere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden maakt immers duidelijk dat deze bestuurlijke synergie de basis vormt van het behoud van de operationele synergie in de werking van IOK en IOK Afvalbeheer.

Ook deze legislatuur wordt deze bestuurlijke synergie door de deelnemende gemeenten verankerd via een identieke samenstelling van de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer.  Zo is de gemeente Nijlen door dezelfde bestuurder vertegenwoordigd in de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer. De raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer worden op dezelfde dag en achtereenvolgend georganiseerd. Voor beide vergaderingen apart wordt de helft van het gebruikelijke presentiegeld voor lokale mandatarissen voorzien, wat eveneens tot een kostenbesparing leidt.

5. Effecten op het lerend vermogen / ervaringsuitwisseling

Deze langdurige en bij momenten intense samenwerking heeft ertoe geleid dat er een wederzijdse verbondenheid is tussen IOK en de gemeenten. De gezamenlijk aangeworven personeelsleden van IOK maken effectief een verlengstuk uit van de gemeenten, zij kennen de gemeenten met elk hun eigenheden, interesses en bezorgdheden. Ook de gemeentelijke bestuurders en medewerkers zijn vertrouwd met de werking van IOK én met haar medewerkers.

IOK heeft sinds lang een traditie van netwerkvorming, zowel op bestuurlijk als administratief vlak:

• Algemene vergadering
• Raad van Bestuur
• Algemeen comité
• Adviescomité milieu
• Adviescomité ruimtelijke ordening
• Conferentie van Kempense burgemeesters (in autonome rol)
• Schepenen huisvesting (in 4 projecten Kempens Woonplatform)
• Schepenen mobiliteit (in het kader van Vervoerregiowerking die IOK mee faciliteert)
• Adviescomité Intercommunaal Centrum Geweldbeheersing
• Netwerk algemeen directeurs
• Netwerk financieel directeurs
• Ondersteuning eigen kringen algemeen directeurs (N/Z)
• Netwerk milieu- en duurzaamheidsambtenaren
• Netwerk omgevingsambtenaren
• Netwerk hoofden technische dienst
• Netwerk mobiliteitsambtenaren (ambtelijke vervoerregioraad)
• Netwerk huisvestingsambtenaren
• Netwerk GIS-ambtenaren
• Netwerk ‘Slimme Regio Kempen’ (multidisciplinair)
• Netwerk juristen (eerder ad hoc)
• Netwerk korpschefs politiezones
• Netwerk korpschefs hulpverleningszones

Deze netwerken spelen in op de behoefte aan kennisoverdracht bij gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Direct en indirect genereert dit enorme leereffecten bij de gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Deze netwerken brengen ook de intergemeentelijke en gemeentelijke medewerkers kort bij elkaar, zodat er echt een cultuur van openheid en betrokkenheid groeit tussen het intergemeentelijk samenwerkingsverband en de gemeente. Door deze cultuur kon IOK de voorbije decennia uitgroeien tot het huis van vertrouwen voor de gemeenten met een batterij aan multidisciplinaire medewerkers die elkaar in diverse projecten ondersteunen en aanvullen. Dat is de kracht van IOK, nu en ook in de toekomst.

6. Casus Juridische dienst: 

De samenwerking binnen de juridische dienst en de dienstverlening die hieruit is gegroeid als illustratie van het organisatiemodel en van de gewenste blijvende samenwerking binnen IOK

Deze dienst werd in 1992 opgericht naar aanleiding van de inwerkingtreding van het Vlaams reglement op de milieuvergunning (VLAREM) waarbij aan de gemeenten bijkomende verplichtingen werden opgelegd rond besluitvorming en adviesverlening. 

Hierdoor ontstond in hoofde van de gemeenten de noodzaak om een kostendelende multidisciplinaire cel op te richten om hen bij te staan in hun overheidstaak rond vergunningverlening en advies. Deze dienstverlening is nog steeds bijzonder actueel. De adviezen in functie van besluitvorming inzake   omgevingsvergunningen worden opgemaakt door een technische expert in samenwerking met een juridische expert.

Ondertussen werd het takenpakket van de juridische dienst uitgebreid met opdrachten binnen de taakstelling van de gemeenten, meestal in het kader van het medebewind opgelegd door hogere overheden, zoals bv. ruimtelijke ordening en ruimtelijke planning. Daarnaast voorziet deze dienst op een kostendelende manier en als verlengstuk van de eigen administratie, adviezen in het kader van administratief recht, gemeenterecht in het bijzonder, steeds gericht op en noodzakelijk voor de beleidsvoering en besluitvorming van de gemeenten en bij uitbreiding de andere deelnemers.

Waar vroeger het takenpakket zich beperkte tot het milieurecht, het ruimtelijke ordeningsrecht, het administratief contractenrecht, het overheidsopdrachtenrecht en het gemeenterecht, is de laatste jaren een uitbreiding van de bevraagde rechtsdomeinen merkbaar.

Ook het ambtenarenrecht maakt heden een belangrijk adviesdomein uit, net als verzelfstandiging en GDPR.

Tenslotte leiden ook nieuwe decretale bevoegdheden van de lokale besturen tot een uitbreiding van het takenpakket, zoals handhaving omgeving.

Deze aanzienlijke uitbreiding van de adviesdomeinen van de juridische dienst zorgde voor een sterke groei van de groep van deskundigen met elk een eigen specialisatie. Om die reden is een thematische clustervorming binnen de externe dienstverlening aangewezen wat leidt voor een onderverdeling in 2 clusters: een cluster omgeving en een cluster overheidscontracten. Bijgevoegde portfolio bevat gedetailleerde informatie over het dienstenaanbod en experten (juristen en technische masters en experten) binnen het team.

Door de externe juridische dienstverlening te organiseren in clusters wordt een duidelijke structuur aangebracht wat een meerwaarde betekent voor de werking van de juridische dienst als geheel. Het specialisatieniveau van elke deskundige wordt geoptimaliseerd door een nauwe multidisciplinaire samenwerking binnen de clusters.

De gemeente Nijlen maakt al jarenlang veel gebruik van deze dienstverlening (dossieroverzicht als bijlage).   

Een groot gedeelte van het opdrachtenpakket van de juridische dienst zit echter niet vervat in dit dossieroverzicht.

Zo worden de opdrachten binnen volgende fora ondersteund en voorbereid door deze dienst:

• De ondersteuning via het ter beschikking stellen van een juridisch secretariaat voor de 2 kringen van de algemeen directeurs
• De dossiervoorbereiding en -uitwerking op de adviescomités van de schepenen milieu en ruimtelijke ordening
• De dossiervoorbereiding en -uitwerking op de vergaderingen van de algemeen directeurs en de financieel directeurs bij IOK/IOK Afvalbeheer (voor beide vergadering minstens  2 keer per jaar).
• De dossiervoorbereiding, adviesverlening en juridisch secretariaat van de conferentie van Kempense burgemeesters.
• Vertegenwoordiging op Vlaamse fora:
  • De inhoudelijke ondersteuning en organisatie van de Atrium-werking voor omgevingsambtenaren van de IOK-regio. Samen met medewerkers van de IOK Plangroep worden deze Atria voorbereid.
  • Forum voor omgevingshandhaving georganiseerd door de afdeling Handhaving van het departement Omgeving
  • Vlinter-overleg RO
  • Vlinter-overleg Handhaving 
  • VVSG-overleg Omgeving & Handhaving

De algemene structurele ondersteuning van de overlegfora is gebaseerd op het gegeven dat alle bij IOK aangesloten gemeenten deelnemen aan de afdeling juridische dienstverlening, zodat de kosten ervan op een gepaste wijze gesolidariseerd kunnen worden.

Daarnaast is er ook een vraagbaakfunctie waar sterk wordt op ingezet, waarbij collega’s worden ingezet om telefonisch of via mail steeds goed bereikbaar te zijn.  Deze dienstverlening wordt niet mee opgenomen in het dossieroverzicht. Ook de gratis studiedagen, rond nieuwe wetgeving omgeving, belangrijke topics overheidscontracten/opdrachten zitten niet vervat in het dossieroverzicht.

In de schoot van de juridische dienst werd de afdeling handhaving omgeving (milieu en ruimtelijke ordening) gevormd. Ook hier is een multidisciplinaire aanpak het uitgangspunt. Zoals hoger aangegeven versterken de inzichten van de diverse experten de grenzen van de eigen expertise.

De afdeling intergemeentelijke aankoopdienst werd ondertussen ook ingebracht in de juridische dienst. De juridische experten overheidsopdrachten zorgen voor de noodzakelijke ondersteuning in overheidsopdrachten met een grote financiële waarde als gevolg van de participatie het groot aantal besturen. De meerwaarden inzake ontzorging en kostenefficiënte synergie zijn voor iedereen direct zichtbaar.

De evolutie van de juridische dienst op vraag van alle deelnemers en de groeiende dienstverlening in haar schoot, zijn illustratief voor de uitgangspunten die aan de basis liggen van gewaardeerde dienstverlening van IOK.

• De juridische dienst vormt een verlengstuk van de eigen administratie die haar werking en organisatie door de jarenlange samenwerking heeft geënt op deze dienstverlening;
• De multidisciplinaire aanpak zorgt voor kwaliteitsvolle ondersteuning, waarop de gemeente haar besluitvorming met vertrouwen baseert.
• De kostendeling van het gezamenlijk aangeworven personeel is sinds de opstart kostendekkend op basis van de forfaitaire parameter ‘inwonersaantal van de gemeenten’.
• De groei naar een optimale schaalgrootte van deze dienstverlening aan 29 gemeenten en andere deelnemers ,biedt de mogelijkheid om op een kostenefficiënte manier voldoende deskundigheid ter beschikking te stellen.
• De meerwaarde van de bestuurlijke en organisatorisch synergie van IOK en IOK Afvalbeheer is hier direct zichtbaar omdat de specialisten omgeving en overheidsopdrachten ook worden ingezet voor de ondersteuning van de interne besluitvorming met belangrijke financiële (zoals investeringsdossiers) van de bestuursorganen van IOK Afvalbeheer.

7. Voorstel van conclusie 

De gemeenteraad is van oordeel dat IOK, mede op aansturing van de gemeente Nijlen, sinds 1962 is geëvolueerd van een streekontwikkelingsintercommunale naar een performante dienstverlenende vereniging, actief in een brede waaier van beleidsdomeinen, multidisciplinair en kostendelend en bijgevolg met een uniek karakter .

Het beleid en de organisatie van de gemeente is structureel geënt op het aanbod van het administratief verlengstuk IOK in de diverse beleidsdomeinen en op het sociale en industriële grondbeleid, uitgaande van de financiële en administratief-juridische mogelijkheden van IOK.

Het streven naar blijvend goed bestuur ten behoeve van de inwoners maakt de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK ook in de toekomst noodzakelijk.

Op 3 februari 2023 bekrachtigde de Vlaamse Regering het decreet over de regiovorming en tot wijziging van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, hierna het Regiodecreet genoemd. Het ontwerpdecreet werd op 1 februari 2023 door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Het Regiodecreet zorgt voor de decretale verankering van de referentieregio’s en definieert het concept, het toepassingsgebied, de principes en de gevolgen van regiovorming.  De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland

De gemeenten moeten hun samenwerkingsverbanden organiseren binnen de grenzen van hun referentieregio. Concreet betekent dit dat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) moeten passen binnen de grenzen van een referentieregio of ermee moeten samenvallen. Dit is geen absoluut gegeven omdat het decreet voorziet in een ‘pas toe of leg uit’-principe dat inhoudt dat er een gemotiveerde aanvraag tot tijdelijk uitstel of een definitieve afwijking van een aanpassing aan de grenzen van de referentieregio’s kan ingediend worden bij de Vlaamse Regering.

De gemeente Nijlen is ingedeeld in de referentieregio Rivierenland. De gemeente Nijlen is sinds jaren lid van de opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer. Het werkingsgebied van de opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer situeert zich in de referentieregio Kempen.

Het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, inzonderheid TITEL 3. De intergemeentelijke samenwerking.

Artikel 7 van het  Regiodecreet.

1. Inleiding

IOK Afvalbeheer is de opdrachthoudende vereniging/afvalintercommunale voor 29 gemeenten (inclusief de gemeenten Heist-op-den-Berg en Nijlen). IOK Afvalbeheer heeft een sterke traditie van een geïntegreerd en globaal afvalbeheer ten behoeve van de aangesloten gemeenten.

Afvalintercommunales hebben de tijd tot 31 december 2036 om zich te conformeren aan een regioconforme samenwerking.

Voor de periode na 31 december 2036 bestaat de mogelijkheid om een aanvraag in te dienen tot definitieve afwijking bij de Vlaamse Regering.

De gemeenteraad van Nijlen wenst formeel een verzoek te richten aan de Algemene Vergadering van IOK Afvalbeheer en dus aan alle vennoten van IOK Afvalbeheer om een afwijkingsaanvraag in te dienen bij de Vlaamse Regering conform artikel 7 van het Regiodecreet. 

De gemeenteraad is, gelet op de performantie en de resultaten van IOK Afvalbeheer, van oordeel dat de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK Afvalbeheer noodzakelijk is om haar eigen doelstellingen te blijven realiseren. Als gevolg van de samenwerking binnen IOK Afvalbeheer in het bijzonder is de gemeenteraad van oordeel dat de kwaliteit van het gemeenteljike afvalbeleid en de dienstverlening  aan de inwoners kan behouden blijven. 

De beleidskeuze van de gemeente Nijlen om sinds de start van IOK Afvalbeheer structureel samen te werken binnen IOK Afvalbeheer en de vaststelling dat de organisatie van het gemeentelijk afvalbeleid zowel beleidsmatig, administratief als reglementair (politie- en belastingsreglementen) structureel geënt is op de invulling van de beheersoverdracht door IOK Afvalbeheer, leiden tot de conclusie dat deze samenwerking ook in de toekomst voor onbepaalde duur moet bestendigd worden.

2. IOK Afvalbeheer is een opdrachthoudende vereniging

IOK Afvalbeheer werd op 19 december 2003 als opdrachthoudende vereniging opgericht in het kader van de partiële splitsing van IOK CVBA in de dienstverlenende vereniging IOK enerzijds en de opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer anderzijds.

De afvalbeheersactiviteiten werden tot dan uitgevoerd binnen IOK.

IOK Afvalbeheer zorgt voor een geïntegreerd afvalbeleid in 29 Kempense gemeenten.

Het wettelijk regime voor een opdrachthoudende vereniging is vastgelegd in het Decreet Lokaal Bestuur (DLB):

Artikel 396 van het DLB bepaalt dat twee of meer gemeenten een samenwerkingsverband kunnen tot stand brengen met rechtspersoonlijkheid om doelstellingen te verwezenlijken die behoren tot één of meer beleidsdomeinen. De gemeenten, zo staat te lezen in artikel 2 van het  Decreet Lokaal Bestuur beogen om op het lokale niveau duurzaam bij te dragen  aan het welzijn van de burgers en . verzekeren een burgernabije, democratische, transparante en doelmatige uitoefening van hun bevoegdheden.

• Artikel 397 van het DLB bepaalt dat het samenwerkingsverband met rechtspersoonlijkheid een publiekrechtelijke rechtspersoon is en dat haar verbintenissen ongeacht haar doelstelling geen handelskarakter hebben.
• Artikel 398 van het DLB definieert de opdrachthoudende vereniging als een samenwerkingsverband met beheersoverdracht waaraan deelnemende gemeenten de uitvoering van één of meer duidelijk omschreven bevoegdheden met betrekking tot één of meer beleidsdomeinen toevertrouwen.

De eigenheid van een opdrachthoudende vereniging is dan ook duidelijk in de statuten van IOK Afvalbeheer terug te vinden. Zo bepaalt artikel 2 van de statuten van IOK Afvalbeheer dat het als vereniging het algemeen belang nastreeft, geen handelskarakter of winstoogmerk heeft en een publiekrechtelijke rechtspersoon vormt. Het begrip ‘van algemeen belang’ kent geen wettelijke definitie, maar is te omschrijven als een tegemoetkomen aan een behoefte die bijdraagt tot verbetering van de samenleving en de leefomstandigheden van een gemeenschap. IOK Afvalbeheer komt hieraan ontegensprekelijk tegemoet.

Het DLB biedt de mogelijkheid om deze doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken in samenwerking met andere gemeenten. Hierna zal blijken dat de opdrachthoudende vereniging het juridisch instrument bij uitstek vormt voor de gemeenten om in operationele synergie het afvalbeheer gezamenlijk te voeren.

3. Werking van IOK Afvalbeheer als intergemeentelijk samenwerkingsverband in opdracht van de deelnemers

Statutaire beheersoverdracht

Maatschappelijke opdracht

IOK Afvalbeheer werd op 19 december 2003 als opdrachthoudende vereniging opgericht na een partiële splitsing tussen IOK en IOK Afvalbeheer.

In de statuten werd opnieuw expliciet vermeld dat de deelnemende gemeenten de uitvoering van één of meer duidelijk omschreven bevoegdheden met betrekking tot één of meer functioneel samenhangende beleidsdomeinen toevertrouwen aan de opdrachthoudende vereniging. Een opdrachthoudende vereniging fungeert dus als emanatie van de deelnemende gemeenten bij de uitoefening van hun bevoegdheden.

IOK Afvalbeheer heeft tot doel het voeren van een duurzaam en integraal gemeentelijk afvalbeheer in opdracht van de aangesloten gemeenten binnen de bevoegdheid van de door de aangesloten gemeenten verleende beheersoverdracht, zoals omschreven in artikelen 3 en 4 van de statuten:

Artikel 3 – Maatschappelijk doel

De vereniging heeft in het bijzonder tot doel:

1. De sensibilisatie inzake de voorkoming, hergebruik, recyclage en nuttige toepassing van afvalstoffen
2. Het inzamelen, het transporteren, de overslag, het voorbehandelen, het verwerken, valoriseren en/of vernietigen van alle fracties van het selectief ingezamelde afval
3. Het transporteren, de overslag, het voorbehandelen, het verwerken, valoriseren en/of vernietigen van andere dan de in punt 2 vermelde afvalstromen
4. De inzameling van andere dan de in punt 2 vermelde afvalstromen
5. De inrichting en uitbating van recyclageparken
6. De afzet van al dan niet verwerkte afvalstoffen en/of van alle producten die uit enige bewerking en/of verwerking voorkomen, voortvloeiend uit de activiteiten vermeld in 1 t.e.m. 5
7. Het stellen van alle handelingen, zowel geldelijke als andere, die verband houden met het doel van de vereniging

Artikel 4 – Beheersoverdracht

Onder beheersoverdracht wordt verstaan het toevertrouwen door de deelnemers aan de vereniging van de uitvoering van de door hen genomen beslissingen in het kader van de onder 3 van deze statuten vermelde doelstellingen.

Elke aangesloten gemeente verleent via individuele gemeenteraadsbeslissing beheersoverdracht voor volgende activiteiten inzake afvalbeheer:

1. De sensibilisatie inzake de voorkoming, hergebruik, recyclage en nuttige toepassing van afvalstoffen
2. Het inzamelen, het transporteren, de overslag, het voorbehandelen, het verwerken, valoriseren en/of vernietigen van alle fracties van het selectief ingezamelde afval
3. Het transporteren, de overslag, het voorbehandelen, het verwerken, valoriseren en/of vernietigen van andere dan de in punt 2 vermelde afvalstromen.

Elke aangesloten gemeente kan via individuele gemeenteraadsbeslissing bijkomend de beheersoverdracht uitbreiden met één of beide volgende activiteiten inzake afvalbeheer:

4.   De inzameling van andere dan de selectief ingezamelde afvalstromen

5.   De inrichting en uitbating van recyclageparken

Wettelijke grondslag

• Gemeentewet

Historisch hebben gemeenten de opdracht te zorgen voor de ‘zindelijkheid’ op openbare wegen en plaatsen in openbare gebouwen, zoals omschreven in de Gemeentewet. De bevoegdheid voor afvalophaling kadert in deze opdracht.

• Materialendecreet

Het Decreet van 23 december 2011 betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (Materialendecreet) bevestigt dit door te stellen dat elke gemeente, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, er zorg voor draagt dat de huishoudelijke afvalstoffen zo veel mogelijk worden voorkomen of hergebruikt, op regelmatige tijdstippen worden opgehaald of op een andere wijze worden ingezameld, en nuttig worden toegepast of verwijderd.

Artikel 26 luidt als volgt: Huishoudelijke afvalstoffen

Art. 26. Elke gemeente draagt er, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, zorg voor dat de huishoudelijke afvalstoffen zo veel mogelijk worden voorkomen of hergebruikt, op regelmatige tijdstippen worden opgehaald of op een andere wijze worden ingezameld, en nuttig worden toegepast of verwijderd, overeenkomstig artikel 11, 12 en 13, § 2.

De gemeenten verhalen, overeenkomstig artikel 10, de kosten van het beheer van huishoudelijk afval op de afvalproducenten. De gemeente kan haar verzelfstandigde entiteiten of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ertoe machtigen die kosten te innen, ook als ze in de vorm van belastingen en retributies worden verhaald. De Vlaamse Regering kan nadere regels vaststellen voor de wijze waarop de gemeenten de kosten van het beheer van huishoudelijke afvalstoffen berekenen.

Met behoud van de toepassing van de bepalingen van dit decreet worden de ophaling en inzameling van huishoudelijke afvalstoffen bij gemeentelijk reglement geregeld.

De prestaties van elke persoon die nodig zijn voor de normale werking van de diensten die met het ophalen van de huishoudelijke afvalstoffen zijn belast, alsook het nodige materiaal daarvoor, mogen door de burgemeester, de arrondissementscommissaris en de gouverneur worden opgeëist.

• Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval

Deze taakstelling wordt verfijnd in het Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval dat een juridische basis vindt in artikel 18 van het Materialendecreet.

Conform dit uitvoeringsplan kunnen de lokale besturen de regie in handen nemen voor het beheer van de huishoudelijke afvalstoffen. Die regierol vloeit voort uit artikel 26 van het Materialendecreet. Dat artikel definieert de zorgplicht en bepaalt dat de ophaling en inzameling van huishoudelijke afvalstoffen bij gemeentelijk reglement wordt geregeld.

Voor bedrijfsafvalstoffen geldt de zorgplicht niet. De afvalstoffenproducent moet zelf een regeling treffen. Hij kan daarbij beroep doen op private actoren of op lokale besturen die voor gelijkaardige bedrijfsafvalstoffen onder dezelfde voorwaarden werken als een privaatrechtelijke speler (registratie, contractplicht en aanrekening volledige kosten).

Lokale besturen staan vanuit de gemeentelijke zorgplicht in voor de eerstelijnsopvang van huishoudelijke afvalstromen en afvalstromen die door ontwijkgedrag ontstaan. De burger heeft het recht (en de plicht) om op een eenvoudige, correcte manier van zijn afvalstoffen af te geraken. De lokale besturen staan in voor een georganiseerd netwerk van huis-aan-huisinzamelingen, inzamelpunten en recyclageparken.

De gemeenten werken aan sensibilisering van hun bevolking, waken erover dat elkeen zijn afval correct selectief laat inzamelen, hebben de mogelijkheid om zelf in te staan voor de inzameling en verwerking, komen tussenbeide als de inzameling of dienstverlening niet correct gebeurt en zorgen voor netheid van het gemeentelijk grondgebied.

In het huidige uitvoeringsplan wordt in de taakstellingen van preventie, selectieve inzameling tot verwerking verwezen naar de bestaande intergemeentelijke samenwerking in de diverse regio’s.

De afvalintercommunales krijgen opnieuw een belangrijke regierol in het Vlaamse afvalstoffenplan. 

Net zoals in de andere regio’s in Vlaanderen hebben ook de Kempense gemeenten immers reeds einde vorige eeuw hun regierol inzake huishoudelijk afval toevertrouwd aan IOK. Reeds in 1991 deden alle Kempense gemeenten die vennoot zijn bij IOK bevoegdheidsafstand met betrekking tot de vuilverwerking aan IOK.

4. Voorbereidende studie EY voor de afvalsector in Vlaanderen, individueel rapport IOK Afvalbeheer

Bij de voorbereiding van de beslissing van de Vlaamse Regering werd specifiek voor de afvalsector een studieopdracht bevolen (onderzoek naar de impact van regiovorming op afvalintercommunales) ondertussen uitgevoerd door EY. Tevens werd er een individueel rapport per afvalintercommunale opgemaakt.

De in deze studie door externe deskundigen gevaloriseerde gegevens zijn ook van nut in functie van het verder objectief motiveren van deze aanvraag. Gelieve als bijlage 1 het specifiek rapport voor IOK Afvalbeheer terug te vinden.

Het lijkt ons, gelet op de relevantie in het kader van dit aanvraagdossier, ook aangewezen een korte samenvatting van de situatieschets weer te geven.

Samenvattend overzicht van de afvalintercommunale IOK Afvalbeheer, naar aanleiding van het onderzoek uitgevoerd door EY naar de impact van regiovorming op afvalintercommunales.

• IOK Afvalbeheer is een opdrachthoudende vereniging met 29 deelnemende gemeenten (inclusief Baarle-Nassau-NL) waarvan twee in referentieregio Rivierenland. Het aandeel van deze twee gemeenten is op basis van inwonersaantal, nl. 12.4%.
• Er is een sterke inzet van personeel door IOK Afvalbeheer voor de realisatie van de diverse opdrachten inzake afvalbeheer met een maximale ontzorging voor de aangesloten gemeenten tot gevolg. Het gaat over communicatie, administratie, (pre)facturatie en intergemeentelijke aanbestedingen inzake beheer. Daarnaast is er de logistieke planning, organisatie en eigenlijke inzameling (eigen ophaaldienst voor de ophaling van de verscheidene fracties). Na de inzameling staat IOK Afvalbeheer garant voor de overslag (combinatie watertransport) en afvoer van de ingezamelde (selectieve) afvalstromen. Ten slotte is er het beheer van en de exploitatie van verwerkingsinstallaties. MBS (mechanisch-biologische scheidingsinstallatie) in maatschap samen met IVAREM, en de composteringsinstallatie met voorvergisting en energieconversie te Beerse geheel met eigen personeel. Wat betreft de brengmethode is er het netwerk en het beheer en exploitatie van de recyclageparken zoals ook voor de gemeente Nijlen het geval is.

5. Situering IOK Afvalbeheer voor Nijlen (basispakket en bijkomende beheersoverdracht diftar en recyclagepark)

IOK Afvalbeheer als opdrachthoudende vereniging werd opgericht op 19 december 2003 in het kader van de partiële splitsing van IOK (dienstverlenende organisatie). IOK Afvalbeheer is verantwoordelijk voor het geïntegreerd afvalbeheer in 29 Kempense gemeenten. Als gevolg van deze ontstaansgeschiedenis bestaat er tot op heden een sterke bestuurlijke energie met IOK. Bovendien werd destijds de figuur van de salary-split ingevoerd voor management en stafdiensten.

IOK Afvalbeheer werkt met een omvangrijk basispakket/beheersoverdracht inzake afvalbeheer. 

Dit basispakket is van toepassing op alle aangesloten gemeenten.

Daarnaast is een bijkomende beheersoverdracht mogelijk voor de inzameling van andere dan de selectief ingezamelde afvalstromen (toepassing diftar-systeem) en voor de inrichting en uitbating van  recyclageparken. 

De gemeente Nijlen heeft zowel het basispakket als de bijkomende beheersoverdracht via individuele gemeenteraadsbeslissing beslist.

In de praktijk betreft het een diftar-systeem (reeds ingevoerd op 1 juli 2008) voor de alternerende huis-aan-huis inzameling van restafval en gft (in containers), op basis van effectieve weging en prefacturatie (slimme factuur met voorschotregeling). 

Het betreft een specifieke inzamelmodel, gelinkt aan ter beschikking gestelde inzamelmiddelen (minicontainers voorzien van read/write chips) bij de bevolking, soft/hardware in de vrachtwagens en de backoffice en ten slotte een financieel verwerkingspakket (prefacturatie, slimme factuur).

Deze specifieke inzamelmethodiek (alternerend, effectief wegend, 100% invoering gft, slimme factuur,…) is structureel mede bepalend voor de opvallend goede inzamelresultaten in de regio Kempen.

Inzake recyclageparken betreft het 1 diftar-park (met weegbruggen) (beheer sinds 1 oktober 2005) op het grondgebied van de gemeente Nijlen.

Verder in het aanvraagdossier komen we nog terug op het specifieke inzamelmodel op het grondgebied van onze gemeente.

Belangrijke en onmisbare dienstverlening voor onze gemeente

IOK Afvalbeheer geeft gestalte aan preventie en informatietaken en geeft maximale ondersteuning aan onze gemeentelijke diensten. Dit maakt deel uit van het basispakket van IOK Afvalbeheer. Niettegenstaande de sterke groei van online communicatie blijft IOK Afvalbeheer ook zeer sterk inzetten op gedrukte media (afvalkranten, ophaalkalender). Hierbij gaat men maximaal in interactie/dialoog met de bevolking door middel van specifieke campagnes (bijvoorbeeld Zonder zwerfvuilstraat, waarbij de inwoners van een straat een ‘frituur’ kunnen winnen, online informatiesessies,….en zet men nog steeds zeer sterk in op doelgroepenwerking (door middel van plaatsbezoeken). Voor ons als gemeente is er ook de unieke ondersteuning voor afvalarme evenementen. 

In het kader van het netheidsbeleid in Vlaanderen is IOK Afvalbeheer eveneens actief in het aanzetten van acties (inventaris, efficiënter beheer,…..) per gemeente. Deze stimulerende en coördinerende rol is zeer belangrijk.

Naast communicatie en preventie, is er de geïntegreerde benadering inzake hergebruik en de samenwerking/ondersteuning van de kringloopsector en de uniforme hergebruiksvergoeding van IOK Afvalbeheer voor alle aangesloten gemeenten.

Gemeenten zijn immers verplicht invulling te geven aan de hergebruiksdoelstellingen/verplichtingen conform het uitvoeringsplan. Ter ondersteuning hiervan (en financieel in het voordeel van de aangesloten gemeenten) maakt IOK Afvalbeheer hierbij gebruik van een unieke uniforme intergemeentelijke ondersteuning uit eigen middelen (hergebruiksvergoeding zal op einde van deze legislatuur nagenoeg 2 euro/inwoner/jaar bedragen).

Nijlen maakt als enige gemeente binnen het werkingsgebied van IOK Afvalbeheer gebruik van de diensten van de kringwinkel Opnieuw en Co (hoofdzetel Mortsel). Opnieuw en Co besliste echter recent om haar activiteiten op grondgebied van Nijlen stop te zetten waardoor verdere integratie binnen de Zuiderkempen ook mogelijk zou kunnen zijn.

Er is geen specifieke doorrekening van deze hergebruiksvergoeding in de onderlinge relatie IOK Afvalbeheer - gemeente. Bij uittreding zou deze hergebruiksvergoeding bijgevolg bijkomend volledig ten laste komen van de gemeente.                                                                                               

Kostenefficiënt beleid – afvaltarieven: onderlinge relatie IOK Afvalbeheer – gemeenten

Basisuitgangspunt in de werking van IOK Afvalbeheer is een analytische benadering en een kostendekking per activiteit. Voor de recyclageparken (onderdeel optioneel pakket ) is er bijgevolg geen integratie van de kosten/baten in het basispakket maar een analytische kosten/baten benadering per recyclagepark. 

Door een sterke focus op efficiëntie en langetermijninvesteringsbeleid kon IOK Afvalbeheer de jongste legislaturen ten bate van de gemeenten de tarieven bovendien constant houden (vlakke tarievenstructuur) of zelfs op een aantal vlakken verlagen. Als gevolg hiervan is de gemeentelijke bijdrage voor het basispakket de afgelopen legislaturen nagenoeg hetzelfde gebleven.

Bovendien is IOK Afvalbeheer als organisatie een solvabele en financieel gezonde organisatie.

Als gevolg hiervan kan IOK Afvalbeheer de aangesloten gemeenten ook in de toekomst een financieel standvastig beleid aanbieden. 

Afvaltarieven: onderlinge relatie gemeenten – inwoners: harmonisatietraject regio IOK Afvalbeheer

In de verrekening van de kosten van de gemeenten naar hun inwoners blijft vanzelfsprekend de gemeentelijke autonomie van toepassing.

Bij de ‘administratieve’ afwikkeling werd beleidsmatig bewust gekozen voor het systeem van gewichtsdiftar met prefacturatie (nadien afrekening op basis van werkelijk verbruik (aantal kg) en slimme factuur (in principe één maal per jaar). Deze methodiek voorkomt een ingewikkelde administratieve afwikkeling bij wanbetalers (omwille van het lager risico op wanbetalers) en heeft een positieve impact op de kaspositie van de gemeente.

Hierbij is er volledige ontzorging van de gemeente maar blijft evenzeer de gemeentelijke autonomie van toepassing.

Omgekeerd is een onderling goed afgestemde beleidsmix, inclusief de juiste aanrekening aan de bevolking (evenwicht preventie, recyclage, restafval), mede sturend voor het ‘juiste’ afvalgedrag in combinatie met het inzamelmodel essentieel. Bijgevolg werd hiervoor een model uitgewerkt ten aanzien van de aangesloten vennoten (zogenaamde harmonisatietraject).

Het unieke aan de samenwerking binnen IOK Afvalbeheer is de aanpak van onderuit. Gemeenten zijn bijgevolg niet verplicht dezelfde tarieven te hanteren, maar kiezen er bewust zelf voor om dit te doen. In andere regio’s durft deze aanpak zeer duidelijk verschillen en vertrekt men van een meer dwingend beleidskader. Dat deze methodiek werkt binnen IOK Afvalbeheer blijkt o.a. uit het feit dat de gemeente Nijlen deze geharmoniseerde afvaltarieven integraal toepast. 

Uniek inzamelmodel

Vertrekkende van de bepalingen van het afvalstoffenplan ontwikkelde IOK Afvalbeheer een uniek inzamelmodel tbv de aangesloten gemeenten en hun bevolking. Globaal opzet is een sterke performance binnen de afvaldriehoek (milieuprestaties, dienstverlening, kostenbeheersing).

Overzicht van de belangrijkste fracties/modaliteiten huis-aan-huis inzameling

• Inzameling Glas: specifiek inzamelmodel huis-aan-huis met blauwe bak

Gemeenten hebben bij IOK Afvalbeheer de vrije keuze om te kiezen voor het standaardsysteem van glasbollen of te opteren voor glas huis-aan-huis. De keuze voor glas huis-aan-huis gaat samen met het voorzien van een specifiek inzamelmiddel voor glas (blauwe bak), (gratis) ter beschikking van elk gezin.

De gemeente Nijlen maakt gebruik van de optie glas huis-aan-huis in combinatie met de blauwe bak.

De inzameling van glas huis-aan-huis gaat gepaard met de inzet van specifieke inzamelwagens. IOK Afvalbeheer beschikt door haar globale aanpak voor een specifieke vloot van dit type inzamelwagen, inzetbaar gespreid over de week in de diverse gemeenten. Deze service is vrij uniek. Een dergelijke inzameling gemeentelijk organiseren zou zeer inefficiënt zijn.

• Inzameling gft: eerste veralgemeende regionale invoering in Vlaanderen

In de regio IOK Afvalbeheer werd destijds als eerste regio in Vlaanderen overgegaan tot de veralgemeende invoering van gft, alternerend en in combinatie met het gebruik van groene minicontainers. Ondertussen verloopt deze inzameling eveneens volgens het diftarprincipe, op basis van een effectief wegende diftar. Als gevolg hiervan beschikt IOK Afvalbeheer over een specifieke verwerkingsinstallatie voor de verwerking van deze organische huishoudelijke afvalstroom. 

De verwerking van gft is niet vergelijkbaar met de verwerking van groenafval. 

Sinds 2018.beschikt IOK Afvalbeheer hiervoor over een voorvergistingsinstallatie in combinatie met een nacompostering te Beerse/Merksplas. De investering in deze installatie werd genomen door alle aangesloten gemeenten. Bovendien lopen er eerste gesprekken met de collega’s van IVAREM om ook een gedeelte van hun toekomstige gft-stroom te verwerken te Beerse/Merksplas. 

• Wegende diftar voor gft- en restafval, en restafval inzameling om de 2-weken

Het wegend diftar systeem (effectief wegen van de twee fracties) is gelinkt aan de ‘slimme’ factuur en het specifiek systeem van prefacturatie (nadien afrekening op basis van werkelijk verbruik (effectieve kg).

• Papier/kartoninzameling in gele containers

De afgelopen jaren zorgde IOK Afvalbeheer voor de veralgemeende invoering van gele containers voor de inzameling van papier/karton. Algemeen is er zeer veel appreciatie bij de bevolking voor deze vorm van inzameling. Deze maatregel is tevens ook belangrijk in het kader van de arbeidsbelasting van de ophalers. De inwoners hebben deze container gratis ontvangen. Ook in de toekomst is het de wil van IOK Afvalbeheer om deze container uniform gratis ter beschikking te blijven stellen van de bevolking. Het gratis ter beschikking stellen van de gele container is belangrijk ter ondersteuning van het gewenste sorteergedrag en een uniform inzamelsysteem op grondgebied van alle gemeenten.

Het mag duidelijk zijn dat het hier een uniek inzamelmodel betreft met heel wat ter beschikking gestelde inzamelmiddelen. Een wijziging hiervan op het terrein, op niveau van elk gezin, is quasi onmogelijk.

Tevens stellen wij de vraag of het behalen van dezelfde milieuprestaties ook mogelijk zou zijn zonder deze unieke mix van inzamelmodel, wegende diftar, het uitgebalanceerde tarievenbeleid en hoog niveau van dienstverlening.  

Brengmethode

Recyclageparken

Het beheer is volledig in handen van IOK Afvalbeheer (personeel, infrastructuur, indeling, afvoer deelstromen, logistiek, verwerking,…).

Verrekening van de kosten zijn per recyclagepark door middel van een analytische opvolging per park (zie jaarverslag recyclagepark Nijlen als bijlage 2). Hiervoor werd uitdrukkelijk gekozen. Het vastleggen van tarieven blijft behoren tot de gemeentelijke autonomie, maar gemeenten kiezen zelf om gebruik te maken van het door de bestuursorganen goedgekeurde voorstel tot harmonisatie van de tarieven. Deze opdeling (gemeenten blijven verantwoordelijk voor het vastleggen van de tarieven) is niet bij voorbaat voorhanden buiten IOK Afvalbeheer evenals de niet gesolidariseerde invulling van de exploitatiekosten voor meerdere gemeenten.

Aanvullende systemen (ondergronds)

IOK Afvalbeheer kiest duidelijk voor  ondergrondse systemen als aanvullend systeem in specifieke omstandigheden, en bijgevolg niet als vervangend inzamelsysteem. Deze ondergrondse containers zijn geïntegreerd in een specifieke beheersmodule van IOK Afvalbeheer.

Ondersteuning evenementen

Ter ondersteuning van de gemeenten heeft IOK Afvalbeheer een traditie van het begeleiden en logistiek ondersteunen van evenementen.

Deze service is vrij uniek en een belangrijke ondersteuner van het gemeentelijk vrijetijdsbeleid.

Openbare netheid: ontwikkelen van een sterk toekomstig gemeentelijk beleid in samenwerking met IOK Afvalbeheer

Bij de verlenging van IOK Afvalbeheer in 2019 werd in de motiveringsnota voor het verlengingsdossier expliciet aandacht geschonken aan het toekomstig ontwikkelen van een regionaal beleid, mede gelet op de inhoud van het verpakkings-en zwerfvuilbeleid 2.0 goedgekeurd door de Vlaamse regering op 20 juli 2018.

Als onderdeel hiervan werd in samenwerking met Mooimakers gestart met coachingstrajecten per gemeente. De intercommunale meerwaarde moet gezien worden in het licht van:

• het opnemen van de rol van regisseur
• gemeenten ontlasten bij verdere uitrol en uitvoering
• gesprekspartner OVAM/sector
• verdere optimalisering inzet van middelen
• overkoepelende acties voor de verschillende hoofdthema’s (in het bijzonder infrastructuur, communicatie en handhaving)

Ondertussen werd er reeds een coachingstraject opgestart voor de gemeente Nijlen (lopend) en zal de volgende jaren verder werk worden gemaakt van deze regionale aanpak.

Logistiek en mobiliteit

Afvalbeheer staat in directe relatie met fysieke goederenstromen en logistiek. Bijgevolg zijn de logistieke operationele activiteiten een belangrijk onderdeel van de dagelijkse efficiënte bedrijfsvoering van IOK Afvalbeheer temeer alle huis-aan-huis inzameling in eigen regie gebeuren (IOK ophaaldienst, voor de gemeente Nijlen, operationeel vanuit de bedrijvenzone te Olen/Geel).

Onder andere in samenwerking met het VIL (Vlaams instituut voor de logistiek) werkte IOK Afvalbeheer de jongste jaren een aantal innoverende concepten uit. Concreet gaat het over het realiseren van regionale overslagstations, veelal in directe verbinding met de waterweg. Vervolgens kan dan gebruik gemaakt worden van de waterweg voor natransport. Voor de verwerking van afval in de eigen installaties gft (te Beerse/Merksplas: voorvergister in combinatie met nacompostering) en restafval (MBS te Geel, gemeenschappelijke installatie IOK Afvalbeheer/IVAREM (60/40) zijn deze logistieke combinaties bijzonder interessant.

De concrete vervoerstrajecten voor de verwerking in eigen installaties illustreren dit ten volle.

Actuele transporttrajecten

• Nijlen restafval

vertrek ophaaldienst Geel – inzameling grondgebied Nijlen – installatie MBS te Geel – aankomst ophaaldienst Geel: 59 km

• Nijlen gft

vertrek ophaaldienst Geel – inzameling grondgebied Nijlen – overslag gft te Geel (op site MBS, vervolgens watertransport naar Beerse) – aankomst ophaaldienst Geel: 59 km

Inzet ophaalwagens/effectieve ritten in het jaar 2021

Nijlen in 2021: 

• restafval: 208
• gft: 196

Totaal: 404

In de veronderstelling van verplichte uittreding en vervolgens integratie van de gemeente Nijlen in Rivierenland (IVAREM) kan men redelijkerwijs uitgaan van de integratie van de inzameling vanuit de bestaande inzameldienst van IVAREM (vertrekplaats Muizen/Mechelen). Aangezien de installatie MBS te Geel in gemeenschappelijke eigendom/beheer voor de werkingsgebieden van IVAREM en IOK Afvalbeheer is blijft de eindbestemming voor restafval sowieso identiek. Wat betreft gft‑verwerking beschikt IVAREM immers over geen verwerkingscapaciteit. Bovendien zijn er gesprekken lopende over de mogelijks bijkomende verwerking van gft afkomstig uit de ruimere regio Mechelen in de installatie van IOK Afvalbeheer. Bijgevolg blijft ook hier de eindbestemming redelijkerwijs identiek.

Impact op trajecten (inzameling gft en huisvuil/restafval)

• Nijlen restafval

vertrek ophaaldienst Muizen/Mechelen – inzameling grondgebied Nijlen – installatie MBS te Geel – aankomst ophaaldienst Muizen/Mechelen: 128 km

• Nijlen gft

vertrek ophaaldienst Muizen/Mechelen – inzameling grondgebied Nijlen – overslag gft te Geel (op site MBS, vervolgens watertransport naar Beerse) – aankomst ophaaldienst Muizen/Mechelen:128 km

Besluit

Als gevolg hiervan zal alleen al voor de fracties gft en restafval het aantal tonkilometers verdubbelen.

Door de wijziging van het beginpunt van de ophaalwagens van Geel naar de regio Mechelen (Muizen/Mechelen ophaaldienst IVAREM) zal het vrachtvervoer in deze omgeving bovendien substantieel toenemen.

Het mag duidelijk zijn dat zowel wat betreft kosten, gereden tonkilometers, milieu-impact en bijkomende verkeerssaturatie de globale effecten bijzonder negatief zijn.

De globale milieuprestaties in de regio van IOK Afvalbeheer en de gemeente Nijlen 

In onderstaande tabel kan je sinds 2003 (ontstaan IOK Afvalbeheer als opdrachthoudende vereniging) door een resultaatsgerichte aanpak conform het afvalstoffenplan de restafvalcijfers terugvinden.

De doelstelling van maximum 150 kg/restafval per jaar werd voor het eerst bereikt in 1999.

Momenteel bereikt IOK Afvalbeheer reeds de doelstellingen richting 2030 (gemiddeld maximum 100 kg/restafval per inwoner in Vlaanderen in 2030). Op basis van onderzoek (OVAM/IOK Afvalbeheer) over de afvalfactuur werd de ‘slimme’ diftarfactuur ontwikkeld. Samen met de persoonlijke afvalevolutie en vergelijking met andere gezinnen op de factuur en de digitale diftar web toepassing zorgt dit voor een daadwerkelijke stimulans om afval te voorkomen en nog beter te sorteren.

Deze resultaten zijn juist het gevolg van het gehanteerde inzamelmodel, de tariefzetting door de toepassing van een wegend diftar-systeem en het globale door IOK Afvalbeheer gevoerde communicatiebeleid ten aanzien van de gemeenten en hun bevolking. De focus van het globale communicatiebeleid voor de Kempense gemeenten ligt al meer dan 25 jaar op afval voorkomen en een duurzaam materialenbeheer. Door intensieve communicatieacties voor de hele regio op te zetten zijn we voorloper in Vlaanderen op vlak van print, video, social media en inzet van regionale tv. De inzet van communicatie(kanalen) voor diverse doelgroepen werkt. Ook op het vlak van zwerfvuil en sluikstorten is er een gezamenlijke aanpak (coachingtrajecten, operatie proper, zonder zwerfvuilstraat, … ). De mooie resultaten op het vlak van selectieve inzameling en bijvoorbeeld thuiscomposteren bewijzen dat het werkt.

6 Synergie, salarysplit en kostendeling IOK – IOK Afvalbeheer

Naast de kostenefficiënte samenwerking in de verschillende opdrachten en diensten, heeft de gemeente Nijlen samen met de andere gemeenten geopteerd voor een blijvende synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer. Ook op dat vlak is er ondertussen een unieke situatie gegroeid in het intergemeentelijk landschap.

Als gevolg van de inwerkingtreding van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking werd de beheersopdracht inzake afvalbeheer in 2003 via de figuur van de partiële splitsing verzelfstandigd in IOK Afvalbeheer.

Hiermee werd op een correcte wijze invulling gegeven aan de beleidsmatige wens van de decreetgever om voor dienstverlenende en opdrachthoudende verenigingen aparte rechtspersonen te voorzien met gescheiden rekeningen en boekhouding. 

Toch werden ook de schaalvoordelen en kostenefficiëntie van de bestaande synergie bewaakt.

Samen met de uitgesproken wens voor bestuurlijke synergie werd in 2003 ook op administratief vlak resoluut geopteerd voor een maximale synergie tussen de (bestaande) dienstverlenende vereniging IOK en de (nieuwe) opdrachthoudende vereniging IOK Afvalbeheer.

Het betreft hier o.a. de activiteiten verricht door het directieteam en door de diverse ondersteunende stafdiensten zoals de personeelsdienst, de dienst financiën, de juridische dienst, de dienst patrimonium, de ICT-cel, de communicatiecel, de preventieadviseur, de milieucoördinator, de onthaalbediende, …

Om onderlinge facturatie van diensten te vermijden, werd gekozen voor de figuur van de salarysplit. Hierbij worden de arbeidsovereenkomsten van een aantal personeelsleden gesplitst over IOK en IOK Afvalbeheer zodat de personeelskosten correct gealloceerd worden. Het verdelingspercentage is in principe gebaseerd op een analyse per betrokken dienst van de tijdbesteding. 

Voor de leden van het directieteam wordt forfaitair een 50/50 ratio gehanteerd. Hierbij ligt het uiteraard voor de hand dat IOK en IOK Afvalbeheer een identiek personeelsstatuut behouden.

Een gezamenlijke directie en stafdiensten en blijvende samenwerking in één gezamenlijk kantoorgebouw resulteren in een aanzienlijke kostenbesparing

Bestuurlijke synergie IOK – IOK Afvalbeheer

In 2003 werd de beleidsmatige keuze gemaakt om de bestaande synergie tussen IOK en IOK Afvalbeheer te bewaren. Ook de gemeente Nijlen heeft steeds bewust geopteerd voor dit governancemodel.

De evolutie bij andere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden maakt immers duidelijk dat deze bestuurlijke synergie de basis vormt van het behoud van de operationele synergie in de werking van IOK en IOK Afvalbeheer.

Ook deze legislatuur wordt deze bestuurlijke synergie door de deelnemende gemeenten verankerd via een identieke samenstelling van de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer.  Zo is de gemeente Nijlen door dezelfde bestuurder vertegenwoordigd in de raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer. De raden van bestuur van IOK en IOK Afvalbeheer worden op dezelfde dag en achtereenvolgend georganiseerd. Voor beide vergaderingen apart wordt de helft van het gebruikelijke presentiegeld voor lokale mandatarissen voorzien, wat eveneens tot een kostenbesparing leidt.

7. Effecten op het lerend vermogen / ervaringsuitwisseling

Deze langdurige en bij momenten intense samenwerking heeft ertoe geleid dat er een wederzijdse verbondenheid is tussen IOK Afvalbeheer en de gemeenten. De medewerkers van IOK Afvalbeheer kennen de gemeenten met elk hun eigenheden, interesses en bezorgdheden. Ook de gemeentelijke bestuurders en medewerkers zijn vertrouwd met de werking van IOK Afvalbeheer én met haar medewerkers.

IOK Afvalbeheer heeft sinds lang een traditie van netwerkvorming, zowel op bestuurlijk als administratief vlak:

• Algemene vergadering
• Raad van Bestuur
• Algemeen comité
• Adviescomité milieu
• Conferentie van Kempense burgemeesters (in autonome rol)
• Netwerk algemeen directeurs
• Netwerk financieel directeurs
• Ondersteuning eigen kringen algemeen directeurs (N/Z)
• Netwerk milieu- en duurzaamheidsambtenaren
• Netwerk hoofden technische dienst
• Netwerk juristen (eerder ad hoc)
• Netwerk korpschefs politiezones
• Netwerk korpschefs hulpverleningszones
• Jaarlijkse diftar evaluatievergadering

Deze netwerken spelen in op de behoefte aan kennisoverdracht bij gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Direct en indirect genereert dit enorme leereffecten bij de gemeentelijke bestuurders en medewerkers. Deze netwerken brengen ook de intergemeentelijke en gemeentelijke medewerkers kort bij elkaar, zodat er echt een cultuur van openheid en betrokkenheid groeit tussen het intergemeentelijk samenwerkingsverband en de gemeente.

8 Voorstel van conclusie

De gemeenteraad is van oordeel dat IOK Afvalbeheer, mede op aansturing van de gemeente Nijlen, is geëvolueerd naar een performante opdrachthoudend samenwerkingsverband  met een uniek karakter zoals in deze nota omstandig geschetst. 

Het unieke inzamelmodel met veralgemeende Diftar, de bijzondere focus op gemeentelijk beleid inzake openbare netheid, de uitbouw van een logistieke infrastructuur met een gepast mobiliteitsmodel en de inzet op voortdurende communicatie rond afvalpreventie, hebben geleid tot vooruitstrevende milieuprestaties in het werkingsgebied van IOK Afvalbeheer en in de gemeente Nijlen.

Binnen de afvaldriehoek (milieuprestaties, dienstverlening en kostenbeheersing) worden uitstekende resultaten behaald, ook in vergelijking met andere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden in Vlaanderen.

Het beleid en de organisatie van het gemeentelijk afvalbeleid m.i.v. de  politiereglementering en de gemeentelijke belastingen, zijn structureel geënt op de efficiënte werking van IOK Avalbeheer

Het streven naar blijvend goed bestuur ten behoeve van de inwoners maakt de samenwerking met de Kempense gemeenten binnen IOK Afvalbeheer ook in de toekomst noodzakelijk.

De gemeente is lid van de Intergemeentelijke Aankoopdienst (IAD) van IOK.

IOK heeft een groepsaankoop aangaande 'raamovereenkomst voor het (individueel) leasen van fietsen ten behoeve van het personeel' gevoerd. Deze opdracht heeft als voorwerp het leasen van fietsen aan het personeel van diverse besturen in de Antwerpse Kempen die lid zijn van de intergemeentelijke aankoopdienst van IOK, en dit voor een periode van 4 jaar.

De startdatum is 1 november 2022.

De dienstverlenende vereniging IOK treedt voor de leden van IAD op als aankoopcentrale in de zin van artikel 2, 6°a) en 7°b) van de wet van 17 juni 2016 betreffende de overheidsopdrachten. Een aanbestedende overheid die een beroep doet op een aankoopcentrale is vrijgesteld van de verplichting om zelf een plaatsingsprocedure te organiseren, conform artikel 47 § 2 van bovenvermelde wet.

Decreet Lokaal Bestuur.

Op 7 oktober 2022 heeft de raad van bestuur van IOK de opdracht met betrekking tot de groepsaankoop 'Raamovereenkomst voor het (individueel) leasen van fietsen ten behoeve van het personeel' gegund aan en bij mededeling van 27 oktober 2022 gesloten met: 02o bv, Farmanstraat 46, 9000 Gent.

De gemeente begroot het bedrag voor de afname op basis van de raamovereenkomst op € 205 923,96 inclusief btw.

De gemeente wordt nu gevraagd om toe te treden tot de gegunde en gesloten groepsaankoop van aankoopcentrale IOK.

Gezien op basis van het Decreet Lokaal Bestuur de gemeenteraad voor deze opdracht bevoegd is om te beslissen voor de toetreding tot de aankoopcentrale.

De gemeente Nijlen ondertekende het Lokaal Energie- en Klimaatpact 1.0 en 2.0 respectievelijk op 7 september 2021 en op 8 november 2022. 

Binnen het Lokaal Energie- en Klimaatpact moet een jaarlijkse inhoudelijke rapportering met betrekking tot de voortgang opgemaakt worden dat na voorleggen aan de gemeenteraad bij Agentschap Binnenlands Bestuur moet ingediend worden.

Op 3 september 2019 onderschreef de gemeenteraad het burgemeestersconvenant, in de Kempen gekend onder de naam ’Kempen2030’.

In dit kader werd het gemeentelijk energie- en klimaatactieplan Kempen2030 goedgekeurd op de gemeenteraad van 15 juni 2021.

Op 4 juni 2021 keurde de Vlaamse Regering het Lokaal Energie- en Klimaatpact goed. Het pact wil de Vlaamse steden en gemeenten ondersteunen in het behalen van concrete doelstellingen en bouwt voort op reeds ingeburgerde initiatieven zoals het Burgemeestersconvenant 2030. De focus ligt op vier werven: vergroening, energie, mobiliteit en regenwater.

Art. 2 van het Decreet Lokaal Bestuur: “De gemeenten zijn overeenkomstig artikel 41 van de Grondwet bevoegd voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang. Voor de verwezenlijking daarvan kunnen ze alle initiatieven nemen. Ze beogen om bij te dragen aan de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied.”

Voor deze rapportering wordt gebruik gemaakt van het Lokaal Klimaatpactportaal, waar de Vlaamse overheid de monitoring van de doelstellingen bijhoudt. Het portaal toont de vooruitgang van de lokale besturen voor de 17 verschillende doelstellingen van het LEKP doorheen de tijd. Er wordt authentieke data verzameld bij partnerorganisaties en stelt deze gebruiksvriendelijk ter beschikking aan de lokale besturen. Bij deze partnerorganisaties voeren de lokale besturen, burgers en andere betrokkenen de nodige data reeds in. Het portaal hergebruikt deze data zodat er geen extra monitoringslast is.

Het Lokaal Klimaatpactportaal volgt de resultaten van de lokale besturen op en bundelt ze in het LEKP-rapport. Eénmaal per jaar worden deze resultaten in functie van het LEKP op de gemeenteraad voorgelegd. 

Voor een aantal werven/doelstellingen heeft de gemeente Nijlen nog extra informatie toegevoegd. 

Aandachtspunten bij het lezen van het rapport, meegegeven door VVSG:

• Er is nog geen monitoring voor de doelstelling rond fietspaden.
 
• Er is nog geen afbakening van het begrip ‘lokaal sloopbeleidsplan’ en dus ook geen monitoring. Dat is nog in overleg maar hoeft dus niet in rekening gebracht worden voor 2022.
 
• De monitoring rond collectieve renovaties is nog onvolledig. Ten eerste wordt momenteel enkel de burenpremie van Fluvius als databron genomen (dit wordt in de toekomst nog uitgebreid). Ten tweede is er slechts een jaarlijkse update, en die gebeurt in mei. De cijfers opgenomen in de rapportage zullen dus maar heel partieel zijn voor 2022.
 
• Het cijfer bij de doelstelling rond coöperatieve/participatieve hernieuwbare energieprojecten houdt nog geen rekening met de grootte van het project. 1 groot project is uiteraard evenwaardig aan vele kleintjes. Daarnaast worden momenteel nog alle projecten die in de energiekaart van VEKA (kaartlaag 'Energiecoöperaties in Vlaanderen') opgenomen zijn,  meegeteld in plaats van de projecten sinds 2021 (start LEKP). Dit cijfer is dus nog niet betrouwbaar. 
 
• De cijfers rond de verledding volgen momenteel nog niet de publicatiekalender. De cijfers dateren van 31 augustus 2022, terwijl de meest recente update volgens de publicatiekalender 31 december 2022 zou moeten zijn. Er wordt momenteel bekeken hoe we dit zo snel mogelijk kunnen actualiseren. 

De administratie kreeg enkele meldingen van burgers over het vrachtwagenparkeren in de Emblemsesteenweg nabij 'Het Badhuis'.

• de wet betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 16 maart 1968;
• het koninklijk besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg;
• het ministerieel besluit van 11 oktober 1976 waarbij de minimumafmetingen en de bijzondere plaatsingsvoorwaarden van de verkeerstekens worden bepaald;
• het decreet van 16 mei 2008 betreffende de aanvullende reglementen op het wegverkeer en de plaatsing en bekostiging van de verkeerstekens;
• het uitvoeringsbesluit van 23 januari 2009 betreffende de aanvullende reglementen op het wegverkeer en de plaatsing en bekostiging van de verkeerstekens;
• de omzendbrief MOB/2009/1 van 3 april 2009;
• de nieuwe gemeentewet van 24 juni 1988;
• het gemeentelijk mobiliteitsplan goedgekeurd in de gemeenteraad van 21 juni 2022
• het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017; 

Het parkeren van vrachtwagens op deze locatie is niet wenselijk gezien de verkeersveiligheid voor fietsers naar de Netedijk en de parkeergelegenheid voor bezoekers van het Badhuis.

Het gemeentebestuur Nijlen verleende in november 2021 advies op de voorontwerpversie van het 'Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen'.

De provincieraad keurde op 27 oktober 2022 de ontwerpversie van het 'Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen' goed. Ook het ontwerp-plan-MER (MilieuEffectenRapport) is klaar. In het Beleidsplan Ruimte geeft de provincie aan waar we met de ruimtelijke ordening op het grondgebied naartoe willen. Procedure:

1. Startbeslissing 25 januari 2019
2. Conceptnota 23 mei 2019
3. Voorontwerp 24 juni 2021
4. Ontwerp 27 oktober 2022 
   1. Openbaar Onderzoek - Publieke raadpleging
   2. Adviesvraag 
5. Definitief Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen ../../....

Tijdens het openbaar onderzoek of publieke raadpleging van 16 december 2022 tot en met 15 maart 2023 kunnen de Nijlenaars en het gemeentebestuur hun mening geven over het ontwerp-Beleidsplan Ruimte en het ontwerp-plan-MER. Documenten: https://www.provincieantwerpen.be/aanbod/drem/dienst-ruimtelijke-planning/beleidsplan-ruimte.html

Besluit van de Vlaamse Regering tot bepaling van nadere regels voor de opmaak, de vaststelling en de herziening van ruimtelijke beleidsplannen en tot wijziging van diverse besluiten van de Vlaamse Regering in het kader van de regeling van de ruimtelijke beleidsplanning (30 maart 2018).

Onderafdeling 3. Voorlopige vaststelling van het provinciaal beleidsplan ruimte of van het beleidskader, openbaar onderzoek en adviezen

Artikels 24 tot 28.

1. Advies GECORO: 15 februari 2023
2. Advies raadscommissie ruimtelijke ontwikkeling: 16 februari 2023
3. Advies college burgemeester en schepenen: 20 of 27 februari 2023
4. Advies gemeenteraad: 07 maart 2023

Het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen, kortweg PBRA, bevat de visie op de ruimtelijke ontwikkeling in de provincie Antwerpen tot 2050. Het bestaat enerzijds uit de strategische visie voor de lange termijn en anderzijds uit een set van beleidskaders die op middellange termijn zorgen voor de uitvoering van die visie. Het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen is in volle opmaak. Zodra het klaar is, vervangt het PBRA het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA).

Overheden kunnen niet meer  werken met de oude vorm van ‘structuurplannen’; deze bestaan niet meer. Een herziening kan niet meer, de gemeente gaat een beleidsplan moeten maken, gelijkaardig aan de structuur dat de provincie nu toont binnen het beleidsplan. Ieder bestuur kan (meerdere) beleidskaders opmaken. De beleidskaders die nu voorliggen binnen het PBRA zijn prioritair voor de provincie.

Tijdens het openbaar onderzoek worden meningen en (gemeentelijk) advies gevraagd  over de volgende documenten bij het Ontwerp PBRA. Aan de GECORO werd oorspronkelijk op 25 januari 2023 gevraagd dit advies mee voor te bereiden. De GECORO-zitting werd echter door een te beperkte opkomst geannuleerd, waardoor op 2 februari 2023 door de raadscommissie ruimtelijke ontwikkeling geen opvolgend advies gegeven kon worden. Er werd opnieuw een GECORO-zitting geagendeerd op 15 februari 2023, gewijd aan adviesverlening op het PBRA (zie notulen/advies in bijlage). Daaropvolgend werd opnieuw een zitting voor de raadscommissie voor ruimtelijke ontwikkeling geagendeerd op 16 februari 2023, gewijd aan adviesverlening op het PBRA (zie notulen/advies in bijlage).

De gemeenteraad dient advies op te leveren omtrent

• strategische visie
• beleidskader 1 sterke netwerken
• beleidskader 2 levendige kernen
• beleidskader 3 verdichten & ontdichten
• nota met onderdelen uit het eigen GRS die niet langer geldig zijn

Het advies door de gemeenteraad werd voorbereid door de omgevingsambtenaar, de GECORO en de raadscommissie voor ruimtelijke ontwikkeling.

Informatie:

• In bijlagen de documenten (pdf-versies van de bundels) met in geel gemarkeerde belangrijke uitdagingen.
• Meer informatie (voor het bestuur) omtrent het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen is ook terug te vinden via: https://www.provincieantwerpen.be/lokale-besturen/gemeenten-in-beweging/data-en-analyse/provinciaal-beleidsplan-ruimte-antwerpen-in-opmaak.html
• De digitale ontwerpversies zijn terug te vinden via: Openbaar onderzoek Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen (pacaan.be)
• De analoge ontwerpversies zijn ter beschikking aan het onthaal.
• Raadpleeg zeker de samenvattende presentatie, opgemaakt door de GOA, als toelichting bij de verschillende elementen van het PBRA: 'Presentatie_PBRA_NIJLEN_02-2023' in bijlage. Dit geldt ook voor de adviezen van de GECORO en de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling in bijlage (ook samengevat binnen de argumentatie).

Advies omgevingsambtenaar inzake het PBRA en de nota met wijzigingen van het eigen GRS (‘Advies_GOA_02-2023’ in bijlage):

De strategische visie

• Het gemeentebestuur van Nijlen nam het ontwerp van het provinciaal beleidsplan door. De strategische visie geeft duidelijk weer waar de (reeds gekende) uitdagingen en opportuniteiten liggen, en hoe deze aangepakt moeten worden. Het ontwerp omvat geen strijdigheden met het ruimtelijk beleid van de gemeente. We herkennen dan ook reeds verschillende visies welke reeds in ons Beeldkwaliteitsplan en Open Ruimte Perspectief terugkomen. Hier kan een overzicht van de verschillende doelen zoals gedaan werd voor de principes en strategieën een goede aanvulling vormen.
• De strategische visie binnen het PBRA wordt GUNSTIG geadviseerd door de omgevingsambtenaar. 

De beleidskaders

• In november 2021 werd door de Gecoro advies gegeven aan het college omtrent het voorontwerp voor het beleidsplan. De Gecoro keek uit naar de verdere concretisering van de beleidskaders, met de vraag naar concrete acties of gevolgen voor de gemeente Nijlen zelf. De typering van de dorpskernen bijvoorbeeld geeft wel aan op welke manier waar met verdichting omgegaan moet worden. De gemeente veronderstelt dat concrete acties door het gemeentebestuur zelf bepaald zullen moeten worden.
• De omgevingsambtenaar kan zich vinden in de gestelde doelen binnen de beleidskaders, alsook de typeringen toegepast op Nijlen; zowel de typeringen voor personen- en goederenvervoer als de typering als ‘dorpskern met potentieel’ voor Nijlen en ‘dorpskern’ voor Kessel, Kessel-Statie en Bevel. De doelen, visies en afwegingskaders vormen een inspiratie voor de aanvulling/uitwerking van ons eigen beleid. Vanuit politiek standpunt kwamen verschillende bezorgdheden naar voren omtrent de nodige verdichting. De typering van onze dorpskernen biedt hier enigszins geruststelling aangezien hier geen woonmarkt-groei gewenst is, volgend op het herverdelingsprincipe. Een actualisatie van onder andere onze eigen woningbouwprogrammatie en de opmaak van een ruimtelijk beleidsplan dringen zich momenteel wel op. Zo nemen we binnen de opmaak hiervan het herverdelingsprincipe mee, waar intergemeentelijke gesprekken aan de orde zullen zijn.
• De toepassing van het ruimtekompas is echter nog niet 100% duidelijk of transparant. Een meer uitgebreide toelichting is hier wel op zijn plaats. Dit geldt eveneens voor de methodologie om tot de kerntypering te komen. Er valt te begrijpen dat de dorpskernen een op zichzelf staande onderverdeling kan kennen, welke gemeentebesturen zelf moeten interpreteren. Voor Nijlen zijn de dorpskernen van Kessel en Kessel-Statie niet helemaal vergelijkbaar met de dorpskern van Bevel bijvoorbeeld.
• Het ontbreken van (gewestelijke) juridische ondersteuning van bepaalde doelen (bv. planschade etc.) kan wel nog een uitdaging blijken. Zo werd door de Gecoro en het college van burgemeester en schepenen in november 2019 reeds aangegeven dat er toch wel een taak weggelegd is voor de provincie om de juiste instrumenten aan te leveren en deze mee te helpen implementeren. ‘Het juridisch kader moet volgen om constructief te blijven.’
• Het beleidskader binnen het PBRA worden VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de omgevingsambtenaar. 
  • De omgevingsambtenaar vraagt aan de provincie om ondersteuning bij de toekomstige opmaak van de woonprogrammatie.
  • De omgevingsambtenaar vraagt aan de provincie een verduidelijking van de methodiek van het ruimtekompas. Daarnaast dient de gemeente de ruimtekompassen voor de 4 aanwezige dorpskernen te ontvangen, om de grondslag van de dorpskerntypering te kennen.
  • De omgevingsambtenaar vraagt om juridische en financiële ondersteuning, in de vorm van wetgevende kaders en budgetten, ter realisatie van de opgelegde doelstellingen.

Algemeen

• Er zijn nog enkele spellingsfouten aanwezig binnen de documenten. Een voorbeeld van een ontbrekend woord wordt teruggevonden op p. 58 laatste zin in Beleidskader Levendige Kernen: het woord ‘gemeenten(besturen)’ ontbreekt (aan gemeenten vragen we om…).
• Er wordt per doel aangegeven welke acties vanuit de provincie worden verwacht naar overige overheden toe (zaken op te nemen in het gemeentelijk beleid(splan)). Hier wordt toch wel een groot aantal acties weergegeven. De gemeente zou graag een samenvattende actielijst zien waarin ook wordt weergegeven per actie welke ondersteuning de provincie (reeds) kan/zal bieden.

Passages 1-4 omtrent de Artilat-site

• Voor de Artilat-site (richtinggevend deel GRS, p. 29) dienen de volgende krachtlijnen geschrapt te worden volgens de provincie:

• Transformatie milieubelastende industrie naar niet-milieubelastende industrie die bovendien weinig verkeer genereerd.
• Transformatie van grote bedrijfsgebouwen naar kleinere units.

• Binnen het voorliggende ontwerp van het beleidsplan wordt als argumentatie voor het schrappen aangegeven dat bedrijventerreinen maximaal gevrijwaard moeten worden voor niet-verweefbare bedrijvigheid (t.o.v. wonen), waardoor geen beperkingen mogen opgelegd worden aan het type bedrijvigheid of de perceelsgrootte op dit bedrijventerrein.
• Hier moet aangehaald worden dat de krachtlijnen uit het GRS voor de Artilat-site zeker gegrond zijn:

• Het terrein is gelegen nabij/ omringd door waardevol natuurgebied: de Kesselse Heide
• Er is een grotere lokale vraag naar meer kleine units
• De locatie van milieubelastende industrie strookt hier niet met onze huidige wegencategorisering.

• Het ‘bepalen van de ontwikkelingsmogelijkheden vanuit de kenmerken van de ruimte en omgeving en de karakteristieken van de bedrijvigheid’ lijkt ons hier onvoldoende verzekering om ongewenste ontwikkeling aan de Kesselse Heide tegen te gaan.
• Daarnaast wordt binnen hetzelfde hoofdstuk/doel rond bedrijvigheid (op pagina 47) aangehaald dat bedrijfsruimte moet behouden blijven, maar niet de plek. ‘Waar het kan, koppelen we het verlaten van slecht gelegen locaties aan de realisatie van bijkomende economische ruimte op plaatsen die daar wel geschikt voor zijn.’ Aangezien we hier ook niet van een multimodaal optimaal interessante locatie spreken, kunnen we dit concept hier wel toepassen.
• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de ARTILAT SITE, o.b.v. de beleidskaders uit het PBRA, wordt ONGUNSTIG geadviseerd door de omgevingsambtenaar.
  • De omgevingsambtenaar pleit hier voor het rekening houden met de gebied-specifieke kenmerken en zo het behoud van de bepalingen binnen het GRS. Een aanvulling op het GRS met de principes uit het beleidskader ‘verdichten en ontdichten van de ruimte’ (hoofdstuk bedrijvigheid) is wel mogelijk. 
  • Anderzijds kan in het beleidsplan ook een aanvulling gebeuren om gelijkaardige situaties overal te voorkomen. Bijvoorbeeld: ‘Dit betekent dat we in de kern en nabij natuurgebied inzetten op verweefbare bedrijvigheid waardoor we de overige bedrijventerreinen maximaal kunnen vrijwaren voor bedrijvigheid die niet of moeilijk combineerbaar is met wonen en natuur.’

Passage 5 omtrent perifeer wonen

• Het gaat over het schrappen van het ontwikkelingsperspectief voor behoorlijk vergunde woningen die direct aansluiten op kernbebouwing (richtinggevend deel GRS, p. 136).
• De omgevingsambtenaar kan hier mee akkoord gaan, aangezien inderdaad perifeer wonen uitgedoofd dient te worden. Het ontbreken van (gewestelijke) juridische ondersteuning hiervoor (bv. planschade etc.) kan wel nog een uitdaging blijken en de praktische haalbaarheid in de weg staan.
• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de passages rond de omvorming tot woonzone van aansluitende woningen aan de kern, o.b.v. de beleidskaders uit het PBRA, wordt VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de GECORO.
  • De omgevingsambtenaar vraagt om juridische en financiële ondersteuning, in de vorm van wetgevende kaders en budgetten, ter realisatie van de opgelegde doelstellingen.

Advies GECORO (zitting 15 februari 2023) inzake het PBRA en de nota met wijzigingen van het eigen GRS (‘Advies_PBRA_GECORO_15-02-2023’ in bijlage):

Strategische visie

• Een GECORO-lid vraagt zich af of de strategische visie aangevuld kan worden door de gemeente. Het gaat dan bijvoorbeeld over energielandschappen; dit kan de gemeente toch niet alleen. Hiervoor moet de gemeente een studiebureau aanstellen.
• Een GECORO-lid vraagt zich nog af of er nog zaken zijn die hier ontbreken die de gemeente wel heeft? Misschien qua trage netwerken, maar dit kan op zulk hoog schaalniveau niet bepaald worden.
• De strategische visie binnen het PBRA wordt gunstig geadviseerd door de GECORO.

Beleidskader ‘Sterke netwerken’

• De GECORO heeft geen verdere opmerkingen.
• Het beleidskader ‘sterke netwerken’ binnen het PBRA wordt gunstig geadviseerd door de GECORO.

Beleidskader ‘Levendige kernen’

• Een GECORO-lid vraagt zich af of de typering aan knopen gaat resulteren in minder openbaar vervoer in Kessel dan in Nijlen. Het afdelingshoofd legt uit dat men naar een systeem gaat van ‘vervoer op maat’, dus een regionaal knooppunt kent meer bussen/treinen bv. dan Kessel. Dit wordt gecombineerd met hoppin punten/deelmobiliteit, en Bevel wordt meer bebust.
• Een GECORO-lid vraagt zich af hoe de gemeente staat t.o.v. ‘verweving’. Het afdelingshoofd geeft aan dat reeds een basis in het BKP wordt meegenomen rond verweving. De gemeente staat hier achter; een schrijnwerker kan bv. in de achtertuin. Ligt ook in de gemeentelijke geschiedenis met diamantslijperijen.
• Een GECORO-lid merkt op dat het hier gaat om een totaal andere visie op de woonmarkten dan die in gemeentelijke structuurplannen werden opgemaakt. Daar tegenover wordt gesteld dat het beter is om niet alleen de nodige woningprogrammatie te dragen. De tellingen zijn gespreid over de gemeenten, we gaan naar een regio-verhaal.
• Het beleidskader ‘levendige kernen’ binnen het PBRA wordt voorwaardelijk gunstig geadviseerd door de GECORO.
  • De GECORO vraagt inzicht in (de methodiek van) het ruimte-kompas. De kerntypering en dus het ruimte-kompas heeft dan ook grote gevolgen voor de toekomst. Als de typeringen kunnen gewijzigd worden a.d.h.v. het kompas naar de toekomst toe, dan moet geweten zijn welke lokale elementen juist de concrete typering bepalen binnen het kompas. De GECORO tast in het duister. De woningmarkten zijn hier ook aan gekoppeld, dus het kompas is een te belangrijk instrument om niet transparant toe te lichten.
  • De GECORO wil weten hoe de provincie de typering ziet evolueren in de toekomst voor Nijlen.
  • De GECORO wil weten hoe moet worden omgegaan met de tegenstellingen die kunnen bestaan binnen de kernen. Zo bestaan er binnen Nijlen structuren waarop richtlijnen van toepassing zijn vanuit een hoger niveau (bv. gewestwegen), die eventueel niet stroken met de lokale visie.
  • De GECORO vraagt om het hardmaken van de voorgestelde bijkomende ondersteuning door de provincie binnen het PBRA. De gemeente dien een vorm van inspraak te kennen, en samen met de provincie aan de slag te gaan rond bovenlokale structuren.

Beleidskader ‘Verdichten en ontdichten’

• De GECORO heeft geen verdere opmerkingen.
• Het beleidskader ‘verdichten en ontdichten’ binnen het PBRA wordt gunstig geadviseerd door de GECORO.

Voorgestelde wijzigingen voor het GRS

• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de ARTILAT SITE, o.b.v. de beleidskaders uit het PBRA, wordt ongunstig geadviseerd door de GECORO.
  • De GECORO oordeelt dat het schrappen van de voorliggende passage niet kan; de algemene visie werkt niet op deze site en er is niet gedetailleerd genoeg gekeken naar de plek. De GECORO vraagt om een samenwerking tussen de gemeente en de provincie om de visie voor de betreffende site samen uit te werken.
  • De GECORO vraagt om de visie rond verweefbaarheid uit te breiden naar andere factoren naast wonen. Zo dient de verweefbaarheid van bedrijvigheid met wonen, natuur en biodiversiteit bijvoorbeeld als basis gesteld te worden.

• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de passages rond de omvorming tot woonzone van aansluitende woningen aan de kern, o.b.v. de beleidskaders uit het PBRA, wordt voorwaardelijk gunstig geadviseerd door de GECORO.
  • De GECORO is het eens dat de voorgestelde passage geschrapt dient te worden.
  • De GECORO steunt het concept van het uitdoven van wonen buiten de kern, maar mist een kader/uitwerking en budget naar realisatie toe.

Advies raadscommissie ruimtelijke ontwikkeling (zitting 16 februari 2023) inzake het PBRA en de nota met wijzigingen van het eigen GRS (‘Advies_RC_RO_16-02-2023’ in bijlage):

Strategische visie

• Een raadslid stelt de vraag of er nog strategieën zijn (van de zeven voorgestelde strategieën) die we als gemeente nog niet invullen. Het afdelingshoofd geeft aan dat er nog werk is aan de vooropgestelde energietransitie, maar de visie van de gemeente hieromtrent is niet helemaal ‘blanco’. Het provinciaal ruimtelijk denkkader komt zeker overeen met het denkkader van de gemeente. De gemeente zou niet verplicht worden om iets aan het beleid te veranderen, wel wordt de gemeente uitgedaagd naar de energietransitie toe.
• Een raadslid stelt vast dat de provincie van versnippering naar bundeling wil gaan, maar vraagt zich af of dit ook geldt/werkt voor tewerkstelling. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat dit concept van toepassing is op de verspreide bebouwing. Tewerkstelling moet wel mee geïntegreerd worden binnen het PBRA, dit binnen het concept ‘verweven’. Het raadslid stelt vast dat vroegere plaatsen van tewerkstelling werden omgezet naar woongebieden, wat volgens het PBRA niet meer zal kunnen. Hier wordt binnen een ander beleidskader op teruggekomen.
• Een raadslid geeft aan dat ‘Levendige kernen’ en de bijhorende analyse een wensbeeld vormen, waarbij men zich kan afvragen hoe we daar als gemeente gaan geraken. Daartegenover wordt de tendens dat elk dorp zijn banken/stations/… verliest geplaatst. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat de visie binnen het PBRA de situatie omdraait; bundeling van voorzieningen in kernen.
• De strategische visie binnen het PBRA wordt GUNSTIG geadviseerd door de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling. De Raadscommissie stelt vast dat het provinciaal ruimtelijk denkkader zeker overeenkomt met het denkkader van de gemeente.

Beleidskader ‘Sterke netwerken’

• Een raadslid vraagt zich af of de typering als ‘lokale knoop’ ervoor zal zorgen dat Kessel in de toekomst minder treinen/stops zal krijgen. Dat zou bijzonder jammer zijn. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat gemeenten zullen moeten werken met ‘Vervoer op Maat’; bus en trein mogen elkaar niet beconcurreren. Het raadslid begrijpt het aanvullende karakter van Kessel t.o.v. Nijlen, maar vreest ervoor dat Kesselaars dan eerder naar de auto gaan grijpen, wat dus in ongewenste effecten zou resulteren. Dit vormt een gevaar en dus een aandachtspunt. Een ander raadslid geeft aan dat de verwacht wordt dat de NMBS zich hier niet op zou baseren; het aanbod wordt bepaald door de vervoersregio’s.
• Een raadslid merkt op dat Kessel en Bevel over één kam worden geschoren, en vraagt zich af of je daarom in Kessel en Bevel dan evenveel huizen kan gaan bouwen. Dan zou men kunnen verwachten dat er ook meer bussen nodig zouden zijn in Bevel, wat zich niet vertaalt in de knopen. Er wordt aangegeven dat er weinig tools zijn die voorzien in de nodige mobiliteit voor een groei in ontwikkelingen. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat dit betrekking heeft op de kerntypering binnen het volgende beleidskader (levendige kernen), en dat je de beleidskaders als een samenhangend verhaal moet zien.
• Het beleidskader ‘Sterke netwerken’ binnen het PBRA wordt VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling.
  • De Raadscommissie stelt het volgende aandachtspunt vast, mee te nemen door de provincie; de typering als ‘Lokale ruimtelijke multimodale knopen’ (in dit geval van toepassing op Kessel) mag er niet toe lijden dat een ongewenst effect bekomen wordt, namelijk dat een beperking van lokaal trein- en busverkeer kan leiden tot de promotie van de wagen.
  • De Raadscommissie stelt het volgende aandachtspunt vast, mee te nemen door de provincie; er worden geen handvaten aangereikt om de mobiliteit in dorpskernen zonder knoop (in dit geval Bevel) af te stemmen op de voorspelde ontwikkelingsgroei.

Beleidskader ‘Levendige kernen’

• Een raadslid stelt de vraag of de provincie cijfers vastlegt die moeten gerealiseerd worden qua ontwikkeling. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat dit vandaag ook al het geval is (woonprogrammatie), maar dan binnen de eigen gemeentegrenzen, met zelf de keuze tot verdeling binnen de eigen kernen. De provincie geeft aan dat we nu zullen moeten werken binnen woonmarkten i.p.v. binnen de gemeentegrenzen. Het PBRA zorgt er ook voor dat het aansnijden van ruimte nu ook vraagt om een grondige motivering o.b.v. de nieuwe woonprogrammatie.
• Een raadslid stelt de vraag of het beleidskader ook inspeelt op zonevreemde gebouwen, fermettes enzoverder. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat het daar gaat inderdaad ook over gaat, maar dit staat los van de woningbouwprogrammatie.
• Een raadslid vraagt zich af of er iets van instrumenten wordt voorgelegd waardoor we bv. groen-blauwe-dooradering kunnen realiseren. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat voor groenblauwe dooradering wel een instrument in de vorm van subsidies bestaat. Rond het uitdoven van wonen buiten de kernen/zonevreemd is echter geen compensatie voorzien, terwijl de VCRO nog steeds een sterk bestaansrecht aan die zonevreemde woningen geeft. Er moet duidelijk een kader komen in de vorm van wetgeving en fondsen.
• Een raadslid stelt de vraag of de visie rond groenblauwe netwerken ook gevolgen geeft naar de huishoudens toe (bv. tuinen). Het afdelingshoofd verduidelijkt dat de netwerken voorzien dienen te worden binnen gemeentelijke projecten, maar tuinen kunnen hier inderdaad ook een rol in spelen. Dit wordt niet opgenomen door de provincie, maar kan wel als verfijning worden toegepast door de gemeente.
• Een raadslid stelt de vraagt wanneer de gemeente gaat beginnen aan de nieuwe woonprogrammatie. De huidige woonprogrammatie (GRS) kende een tijdshorizont tot 2022, maar dat wil niet zeggen dat deze vervallen is. De gemeenteraad moet de programmatie wel volgen i.v.m. het goedkeuren van de ontsluitende wegtracés bijvoorbeeld, maar dit betekent niet dat we de aansnijding van alle woonreservegebieden nu moeten toelaten. De start van de opmaak zal voor 2023 zijn maar het landen zal niet voor dit jaar zijn.
• Een raadslid ziet toekomstig een spanningsveld ontstaan voor het sociaal woonbeleid. Veel sociale woonmaatschappijen hebben gronden in woonuitbreidingsgebieden, welke o.b.v. het PBRA zouden bevroren worden. Het verhuizen van de woonmaatschappijen momenteel vraagt om een waardebepaling naar gronden toe, waarbij het PBRA een probleem zou kunnen gaan vormen. Zo zou het PBRA ervoor kunnen zorgen dat de nodige sociale wooneenheden niet gerealiseerd kunnen worden.
• Het beleidskader ‘Levendige kernen’ binnen het PBRA wordt VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling.
  • De Raadscommissie stelt vast dat er een kader moet komen in de vorm van wetgeving en fondsen om de gewenste doelen waar te maken (bv. het uitdoven van wonen buiten de kernen/zonevreemdheid).
  • De Raadscommissie stelt het volgende aandachtspunt vast, mee te nemen door de provincie; veel sociale woonmaatschappijen hebben gronden in woonuitbreidingsgebieden liggen, welke o.b.v. het PBRA zouden bevroren worden. Hoe kunnen de nodige sociale wooneenheden in de toekomst gegarandeerd blijven?

Beleidskader ‘Verdichten en ontdichten’

• Een raadslid vraagt om de bevestiging of de boeren blijven waar ze zijn volgens het PBRA. De bestaande vergunde bedrijven kunnen inderdaad blijven zitten. We delen als gemeente de visie om landbouwsites als landbouw te behouden.
• Een raadslid stelt de vraag of het PBRA een uitspraak doet over het beleid van ‘tiny houses’, om deze te gaan gebruiken om te verdichten bijvoorbeeld. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat dit niet het geval is, en dat op het departement omgeving gewacht wordt om een kader voor de beoordeling van tiny houses te bieden. Wel wordt aangegeven dat binnen de gemeente tiny houses enkel kunnen binnen woongebied, en dat nog steeds de geldende voorschriften gevolgd dienen te worden. Meerdere raadsleden zijn het erover eens dat de tiny houses voor meer koterijen en verrommeling zal zorgen.
• Een raadslid stelt vast dat de provincie veel wil zien veranderen, maar vraagt zich af of zij dan ook acties gaan ondernemen of stimulansen bieden. Bijvoorbeeld rond de energietransitie of het versoepelen van vergunningsbeleid voor die energietransitie. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat de provincie wel bezig is met energielandschappen, waar binnen het grondgebied wordt onderzocht naar ruimtelijke potentie voor energievoorzieningen. Nijlen is niet bij de pilootprojecten. De provincie wil gemeentes wel ondersteunen, maar niet financieel.
• Een raadslid merkt op dat voor de energietransitie niets voorzien wordt naar particulieren, ook op vlak van energielandschappen. Men moet duurzaam zijn, maar wordt als particulier niet ondersteund.
• Een raadslid stelt de vraag of de gemeente reeds een detailhandelsplan heeft, en of er handvaten zijn vanuit de provincie om een detailhandelsplan op te maken. Het afdelingshoofd Ruimte geeft aan dat de provincie detailhandelscoaches heeft ter ondersteuning van de gemeenten.
• Het beleidskader ‘Verdichten en ontdichten’ binnen het PBRA wordt VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling.
  • De Raadscommissie stelt vast dat er een kader moet komen in de vorm van wetgeving en fondsen/stimulansen om de gewenste doelen waar te maken (bv. de energietransitie of het versoepelen van het vergunningsbeleid voor die energietransitie).
  • De Raadscommissie stelt het volgende aandachtspunt vast, mee te nemen door de provincie; de energietransitie wordt gepromoot naar gemeentelijke projecten toe, maar de stimulansen voor een particuliere energietransitie ontbreken.

Voorgestelde wijzigingen voor het GRS

• De wijzigingen omtrent de passages rond de ARTILAT SITE worden verbaasd onthaald.
• De raadsleden vinden het schrappen van deze passage een vreemd voorstel, aangezien de provincie weet dat de Artilat-site naast hun eigen natuurgebied ligt. De raadsleden kunnen het erover eens zijn dat de gemeente in de toekomst geen nieuwe milieubelastende industrie wil als Artilat stopt. Artilat kan niet gedwongen worden om te stoppen op deze site. Er werd gevraagd aan de provincie om de lead te nemen in een herinrichting van dit gebied. De raadsleden treden de GECORO bij naar advies toe.
• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de ARTILAT SITE, o.b.v. De beleidskaders uit het PBRA, wordt ONGUNSTIG geadviseerd door de Raadscommissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling.
  • De Raadscommissie treedt de GECORO bij in haar advies, en stelt dat de gemeente in de toekomst geen nieuwe milieubelastende industrie kan toelaten als Artilat stopt. 

• De wijzigingen omtrent het schrappen van de passages rond de omvorming tot woonzone van aansluitende woningen aan de kern worden positief onthaald.
• Wel moet opgepast worden inzake onnauwkeurige Gewestplan-bestemming inkleuringen.
• De raadsleden vragen wel aan de provincie om de gemeente de tools te geven om te gaan compenseren etc.
• De voorgestelde wijziging binnen het GRS met betrekking tot de passages rond de omvorming tot woonzone van aansluitende woningen aan de kern, o.b.v. De beleidskaders uit het PBRA, wordt VOORWAARDELIJK GUNSTIG geadviseerd door de RAADSCOMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE ONTWIKKELING.
  • De Raadscommissie vraagt om een aanvulling/vervanging van de passage: de omvorming tot woonzone van aansluitende woningen aan de kern is enkel toegestaan wanneer er sprake is van een onnauwkeurige inkleuring van de Gewestplan-bestemming.
  • De Raadscommissie vraagt aan de provincie om de gemeente de tools te geven om te gaan compenseren etc. om het schrappen van deze passage waar te maken.

Collegebesluit van 28 februari 2022 waarin de voorwaarden voor de verkaveling Dalstraat zn te 2560 Kessel (dossiernummer: 2021/14 - 059/002/4), met betrekking tot de percelen afdeling 3 sectie B nrs. 522 D en 522 E, werden goedgekeurd.

Besluit gemeenteraad van 18 januari 2022 waarin de aanpassing/verbreding van het wegtracé in de Dalstraat werd goedgekeurd.

Op 28 september 2022 ontvingen wij de eigendomstitel, opgemaakt door Kantoor Rechtszekerheid Mechelen, Gaston Crommenlaan 6 bus 427, 9050 Ledeberg, waaruit blijkt dat de heer Willem Hens eigenaar is van het perceel afdeling 3 sectie B nr. 522 E.

Op 7 februari 2023 werd een hypotheekverslag aangevraagd aan het hypotheekkantoor Rechtszekerheid Mechelen, Zwartzustersvest 24 bus 2, 2800 Mechelen.

De belofte van verkoop van grond aan de gemeente Nijlen, ondertekend op 6 februari 2023, van een perceel grond gelegen in de Dalstraat te Kessel, gekadastreerd afdeling 12018 NIJLEN 3 AFD/KESSEL/, sectie B, volgens titel nummer 522 E/deel en thans gekend met gereserveerde perceelsnummer afdeling 12018 NIJLEN 3 AFD/KESSEL/, B 522 S P0000, met een oppervlakte na meting van 6 m², inneming X op het afbakeningsplan, eigendom van de heer Willem Hens, mits de prijs van 1 (één) symbolische euro, wordt voorgelegd.

Dit eigendom komt voor onder 'X' op het afbakeningsplan opgemaakt door landmeter-expert Christof De Ridder, te Kessel, op 25 augustus 2022. Dit plan is opgenomen in de databank van de plannen van afbakening van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie onder refertenummer 12018 - 10326.

De ontwerpakte is opgemaakt.

Er kan akkoord gegaan worden met de voorgestelde grondaankoop.

Het collegebesluit van 13 februari 2023 houdende de goedkeuring onder opschortende voorwaarde van bekrachtiging door de gemeenteraad van de dadingsovereenkomst tussen de gemeente en de NV Colas Noord, betreffende de regeling van de betonschade aan het fietspad Kessel-Berlaar.

Decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, meer bepaald artikels 40 en 41 houdende de bevoegdheden van de gemeenteraad. 

NV Colas Noord heeft in opdracht van de gemeenten Nijlen en Berlaar een fietspad aangelegd langs de Berlaarsesteenweg te Kessel en de Kesselsesteenweg te Berlaar. De definitieve oplevering werd geweigerd op 25 juni 2021 gezien de vastgestelde schade aan het betonnen fietspad. 

Naar aanleiding van de weigering van definitieve oplevering en het inhouden van de resterende borgsom van € 34 330,00 heeft de NV Colas Noord voorgesteld om op kosten van de gemeenten een beschermende oppervlaktebehandeling op het betonnen fietspad aan te brengen. Dit aanbod werd  niet aanvaard. Daarop heeft de NV Colas de gemeente gedagvaard.

Het college heeft meester Dillen van Dillen Advocaten cvba, August Hermansplein 1/1 te 2560 Nijlen, aangesteld om de gemeente Nijlen bij te staan in dit geding.

Na een overlegvergadering met de vertegenwoordigers van de gemeenten Nijlen en Berlaar, de NV Colas en de raadslieden van de gemeente en de aannemer werd voorgesteld om een dadingsovereenkomst op te stellen waarin vastgelegd werd dat een plaatsbeschrijving als vertrek- en ijkpunt wordt opgesteld van de huidige toestand en dat de aannemer daarna op zijn kosten de duurzame oppervlaktebehandeling op het betonnen fietspad zal aanbrengen volgens de modaliteiten van de dading. Aansluitend wordt dan overgegaan tot definitieve oplevering van de werken met vrijgave van de resterende borgsom en zal de aannemer afstand doen van zijn vordering. De aannemer blijft verder gebonden door zijn 10-jarige aansprakelijkheid.

Het college van burgemeester en schepenen, in zitting van 13 februari 2023, keurde de dadingsovereenkomst met de NV Colas Noord betreffende de betonschade aan het fietspad Kessel - Nijlen onder opschortende voorwaarde van bekrachtiging door de gemeenteraad goed.

De klantenadviseur doelgroepen onderzocht samen met de UiTPAS-stuurgroep welke bijkomende groepen in de bevolking woonachtig zijn in onze gemeente en ondersteund worden bij of extra gemotiveerd kunnen worden voor de participatie aan vrijetijdsactiviteiten.

UiTPAS Nijlen met kansentarief wordt daarom ook toegankelijk voor de volgende groepen:

• pleegkinderen
• personen in het bezit van een EDC-kaart (European Disablity card: deze kaart is te bekomen door personen met een beperking, meer info: https://eudisabilitycard.be/nl).

Basisovereenkomst

In de basisovereenkomst van UiTPAS werd reeds vastgesteld dat inwoners uit Nijlen, Kessel en Bevel die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming of in schuldbemiddeling zijn recht hebben op een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut.

Daarnaast kan het ook zijn dat na een financieel onderzoek van het OCMW, voortgaand op de vooropgestelde barema's iemand recht kan krijgen op een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut.

Deze overeenkomst is terug te vinden bij de beslissing van de gemeenteraad van 23 juni 2020.

Inwoners

Nadien volgde nog een collegebeslissing over de interpretatie van het begrip inwoners om te bekijken of personen woonachtig in een residentiële voorziening op Nijlens grondgebied ook een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut kunnen bekomen indien zij recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming of in schuldbemiddeling zijn.

Voorwaarde wijziging basisovereenkomst

Pleegkinderen hebben recht op een UiTPAS Nijlen met kansstatuut

Als pleegzorggemeente ging lokaal bestuur Nijlen eerder al het engagement aan om pleegzorg mee bekend te maken binnen de gemeente. Door pleegkinderen in aanmerking te laten komen voor een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut geeft lokaal bestuur Nijlen pleeggezinnen een extra duwtje in de rug en hebben deze gezinnen een extra motivatie om pleegkinderen (meer) mee te laten participeren aan het vrijetijdsaanbod in Nijlen.

Enkel het pleegkind zelf komt in aanmerking. Het pleeggezin, wonend in Nijlen, Kessel of Bevel, niet. Tenzij de leden van het pleeggezin aan één van de andere voorwaarden voldoen zoals bijvoorbeeld in aanmerking komen voor een verhoogde tegemoetkoming.

In Nijlen staan er, in juli 2022, 16 pleegkinderen geregistreerd. Dit werd opgevraagd bij Pleegzorg provincie Antwerpen. Gezien het aantal pleegkinderen in Nijlen, Kessel en Bevel relatief laag is, zal ook de financiële impact (mogelijke extra kost omwille van meer personen die aan kansentarief deelnemen aan vrijetijdsactiviteiten) laag blijven.

Andere pleegzorggemeenten die reeds werken met UiTPAS gingen Nijlen al voor. Zo past Lier dit ook toe, wat interessant is om te weten als er in de toekomst een regionale samenwerking met Lier wordt aangegaan. Zie ook bijlage 'UiTPAS pleegzorg en EDC - zoekresultaten' om meer zicht te krijgen op gemeenten die reeds een UiTPAS met kansenstatuut toekennen aan pleegkinderen.

Volgende bewijsstukken kunnen voorgelegd worden om het recht op een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut aan te tonen: 

• Een bewijs van inschrijving van het kind in de Basisregistratie Personen (BRP).
• Een kopie van het pleegcontract.

De klantenadviseur neemt naar aanleiding van deze beslissing nog contact op met Pleegzorg (provincie Antwerpen) om te bekijken of er een eventuele samenwerking mogelijk is. Zo kan het bekomen van een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut voor pleegkinderen misschien nog laagdrempeliger. Bijvoorbeeld Pleegzorg West-Vlaanderen zelf UiTPASSEN aanmaken voor de UiTPAS regio Zuidwest.

Personen met een EDC-kaart hebben recht op een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut:

Lokaal bestuur Nijlen gaf eerder al tekenen zich te willen inzetten in functie van toegankelijkheid in onze gemeente op verschillende domeinen. Dit is onder andere te merken aan het convenant met Inter dat onlangs afgesloten werd en het aanbod om mensen te ondersteunen in de digitale wereld. Een andere actie in de meerjarenplanning is dat er bekeken wordt op welke manier de EDC-kaart ingezet kan worden in onze gemeente. Aansluitend op deze zaken zou het toekennen van een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut, aan personen die een EDC-kaart kunnen voorleggen, een waardevol initiatief zijn om mensen met een beperking te ondersteunen en te motiveren om te participeren aan vrijetijdsactiviteiten in Nijlen.

Bij Zwembad Nijlen word deze kaart reeds aanvaard om een korting te bekomen. Met een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut ligt de korting echter wel iets hoger (zwembeurt andersvaliden: € 4,00 euro - zwembeurt aan kansentarief: € 0,90).

Veel mensen met een beperking komen echter al in aanmerking voor een verhoogde tegemoetkoming. In aanmerking komen voor een verhoogde tegemoetkoming is reeds één van de voorwaarden om een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut te kunnen bekomen. Een aantal personen met een EDC-kaart komt dus nu ook al in aanmerking voor een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut.

Dit maakt:

• dat de EDC-kaart voor deze overlappende groep een laagdrempeliger bewijsstuk is indien zij deze al in hun bezit hebben. Zij hoeven dan geen attest verhoogde tegemoetkoming meer op te vragen bij de mutualiteit.
• dat het aantal extra personen die recht zullen hebben, op een UiTPAS Nijlen met kansenstatuut, beperkter is dan het volledige aantal personen dat momenteel recht heeft op een EDC-kaart.

De financiële impact is moeilijker in te schatten. Om een beter beeld te krijgen op het aantal personen dat recht heeft op een EDC-kaart en zo de impact beter te kunnen inschatten, kan de bijlage  'UiTPAS pleegzorg en EDC - zoekresultaten' geraadpleegd worden. 

Impact bij aangesloten clubs en verenigingen:

Clubs en verenigingen die reeds aangesloten zijn als UiTPASpartner, zijn reeds per e-mail verwittigd. Indien gewenst kunnen zij met vragen, opmerkingen of bezorgdheden terecht bij de klantenadviseur doelgroepen. Zij worden ook op de hoogte gebracht als de beslissing definitief goedgekeurd is. De eindbeslissing, gezien het gaat om een wijziging in de basisovereenkomst, ligt bij de gemeenteraad en staat op de agenda op 7 maart 2023. Tot die tijd kunnen eventuele aangebrachte bezorgdheden nog mee worden opgenomen.