Onze bib is al jarenlang een aangename plek voor onze inwoners. De bibliotheek, met de letter b van boekenparadijs maar ook van boetes. Steeds meer bibliotheken willen af van hun strenge imago. Ze zijn allang veel meer dan plekken waar je boeken kunt ontlenen in stilte.
Zo ook in onze gemeente waar de bib al jarenlang een aangename plek is voor onze inwoners, met een actieve scholenwerking, een lange leestafel en activiteiten voor jong en oud. Kortom leesplezier! Bibliotheken spelen een belangrijke rol in de strijd tegen laaggeletterdheid, zetten in op leesbevordering en digitale zelfredzaamheid, voorzien wifi, ontmoeting en chocomelk.
Dat kan natuurlijk alleen als ze laagdrempelig zijn, en daar helpt de link met boetes niet. We lazen in de nationale pers dat de bibliotheek van Rotterdam aankondigde dat ze vanaf 1 mei zowel het jaarlijkse lidgeld als de boetes afschaft. Ook in Vlaanderen nemen steeds meer bibliotheken afscheid van het boetesysteem. De zeventien Antwerpse bibliotheken zijn boetevrij sinds 2021. In Antwerpen bleek uit gesprekken met focusgroepen dat het financiële aspect voor gebruikers de grootste drempel vormde.Sinds de Antwerpse bibliotheken geen boetes meer uitdelen is het aantal leden gestegen van 78.000 naar 125.418.De bibliotheek boetevrij maken is niet de enige drempelverlagende maatregel. Je kunt ook je lidgeld laag houden. Onze bibliotheek is gratis voor jongeren onder de 18. Da’s al een mooie drempel die is weggewerkt. Waarom die drempel, hoe klein ook, dan weer verhogen zodra je 18 wordt, en je elke euro toch meestal heel goed kunt gebruiken.
VoorstelHet lokaal bestuur neemt de nodige stappen om de leeftijd voor gratis lidmaatschap op te trekken tot minstens 26 jaar;
Het systeem van een Bib zonder boete wordt verder onderzocht.
Antwoord Charlotte Bats
Een bibliotheek is vandaag veel meer dan een plaats waar je boeken ontleent. Ze is ook een plaats van ontmoeting, ontwikkeling en ondersteuning. In onze gemeente speelt de bib die rol met overtuiging. Ze werkt actief samen met scholen, organiseert activiteiten voor jong en oud, en is laagdrempelig en toegankelijk. Dat is alvast een punt waar we het gelukkig over eens zijn.
Toch zijn wij geen voorstander van het voorstel om het boetesysteem af te schaffen of het gratis lidmaatschap uit te breiden tot 26 jaar. Die keuze baseren we niet alleen op overtuiging, maar ook op feiten.
In het voorjaar van 2022 werd in onze gemeente het Bib22-onderzoek uitgevoerd, een grootschalige publieksbevraging met 870 respondenten (pagina 7).
BOETES
Zo blijkt uit het onderzoek dat meer dan 93% van de leden effectief materialen leent (pagina 19). Slechts een handvol leden – 12 om precies te zijn – gaf aan het afgelopen jaar niets te hebben ontleend, en dat was om persoonlijke redenen zoals tijdsgebrek of een voorkeur voor e-books. Boetes werden daarbij niet genoemd als drempel (pagina 22).
Ook bij afhakers, mensen die vroeger lid waren maar nu niet meer, werd de vraag expliciet gesteld. Slechts 3,7% vond de boetes te hoog, en niemand gaf aan te zijn gestopt omdat hij of zij te veel boetes had moeten betalen (pagina 91). Er is dus geen enkele aanwijzing dat het boetesysteem vandaag een hinderpaal vormt voor onze gebruikers.
Ter info geef ik mee dat de boetes in de bibliotheek van Nijlen 10 cent per dag bedragen per materiaal. Voor elke herinneringsbrief per post komt daar 1 euro bij. Indien de vervaldatum tijdens de vakantie valt, dan kan je ook op voorhand vragen om de uitleentermijn aan te passen of je kan de materialen online verlengen (op voorwaarde dat ze niet zijn gereserveerd).
Daar komt bij dat boetes in onze context wel degelijk een functie vervullen. In een bibliotheek met een beperkte collectie zorgen ze ervoor dat materialen tijdig terugkomen en beschikbaar blijven voor andere gebruikers. In een stedelijke context met veel middelen kan men experimenteren met een boetevrij systeem. In een kleinere bibliotheek als de onze moeten we dat soort keuzes zorgvuldig afwegen.
LIDGELD
Ook het lidgeld blijkt uit het onderzoek amper een drempel te vormen. Slechts 1,52% van de niet-leden (66 personen exact 1 persoon) gaf aan dat het lidgeld te hoog is (pagina 97). Slechts 7,33% van de respondenten die ook lid zijn van een andere bib, gaf aan dat het daar goedkoper is (pagina 17). Onze bibliotheek is gratis voor jongeren onder de 18, en via het UiTPAS-kansentarief wordt ook voor mensen in een kwetsbare positie ondersteuning voorzien. Ze kunnen naar de bib voor 1 euro per jaar. Normaal lidgeld bedraagt 5 euro per jaar. Dat lidgeld geldt ook voor de regiobib Rivierenland (Berlaar, Bonheiden, Duffel, Heist-op-den-Berg, Lier, Nijlen, Putte en Sint-Katelijne-Waver).Tot slot wil ik nog benadrukken dat de algemene tevredenheid over onze bib bijzonder hoog ligt. Meer dan 94% van de leden is tevreden of zeer tevreden over de hulpvaardigheid en vriendelijkheid van de medewerkers (pagina 32). Ook bereikbaarheid, inrichting en aanbod scoren goed (pagina 30). Onze bibliotheek is dus niet alleen een plaats om boeken te lenen, maar ook een warme plaats waar mensen zich welkom voelen.
Besluit
Het voorstel van Groen & Pro om de leeftijd voor gratis lidmaatschap op te trekken tot minstens 26 jaar en het systeem van een bibliotheek zonder boete te onderzoeken wordt ter bespreking voorgelegd in de raadscommissie algemeen beleid en financiën. Voor Groen & Pro moet niet gestemd worden over dit punt.